به لیمو
به لیمو نام یک گیاه دارویی معطر است که بوی خوشایند لیمو را دارد. درختچه این گیاه ۱/۵ تا ۲ متر است که گاهی بیشتر هم می شود و دارای برگ های ساده سرنیزه ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی متر با قاعده گره ای و عموماً بصورت دسته های سه تایی در هر گره است. گل آذین انتهایی و بصورت خوشه های باریک، جام گل کوچک و بطور مشخص واجد دو لب، ارغوانی رنگ پریده، میوه هستکی و دارای ۲۱ عدد بذر است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به طور طبیعی رویش آن در آرژانتین، شیلی و پرو گزارش شده است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفته‌است و کشت می‌شود. در ایران این گیاه در استان های شمالی و باغ ها کشت می شود.
خواص و کاربردها
برگ ها بخش دارویی این گیاه هستند و بویی شبیه لیمو دارند. برگ ها را در اواخر تابستان جمع آوری می کنند. پودر برگ گیاه به لیمو به رنگ سبز مات و دارای بوی معطر، طعم آن تند و کمی تلخ است. از به لیمو در درمان سوء هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده می شود بعلاوه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی نیز مفید است. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی نیز کاربرد دارد. اسانس به لیمو دارای خواص باکتری کش و حشره کش بوده و همچنین در صنعت عطرسازی نیز از آن استفاده می شود.
منع مصرف
در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین در دوران آبستنی و شیردهی باید از مصرف زیاد به لیمو اجتناب کرد. استفاده موضعی به لیمو ممکن است باعث حساسیت پوستی شود. برگ و اسانس به لیمو را باید دور از نور، در جای خنک و سربسته نگهداری کرد.
نوشیدن دم کردهٔ گیاه به‌لیمو به صورت چای طرفداران زیادی دارد.
شربت به‌لیمو
نوشیدنی که به نام "شربت به‌لیمو" معروف است ربطی با گیاه به‌لیمو ندارد و ترکیبی است از آب لیمو، آب میوه یا شیره مربای به، شکر و موادی دیگر. شربتی با محتوی عصاره یا دم کرده برگ گیاه به‌لیمو به همراه افزودنی های مختلف نیز ساخته می شود، ولی "شربت به‌لیمو" متفاوت است.