دانستنیها

☄️زن بَرزَنجیر یا  آندرومدا یا اِمرَاةالمُسَلسَله 🔮😳
یکی از صورت‌های فلکی در شمال استوای آسمانی است که بزرگ‌ترین کهکشان همسایه به کهکشان راه شیری با نام کهکشان آندرومدا در آن دیده می‌شود.
کهکشان آندرومدا با سرعت ۴۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت به کهکشان راه شیری نزدیک میشود، بنابراین آندرومدا یکی از معدود کهکشان‌های انتقال به آبی است و در نهایت در ۴ میلیارد سال دیگر با کهکشان ما ادغام و تبدیل به یک کهکشان میشود. پس از برخورد با یکدیگر یک کهکشان غول‌پیکر بیضوی را شکل خواهند داد.
اولین بار آندرومدا (M31 ) در قرن چهارم هجری توسط یک منجم ایرانی به نام عبد‌الرحمن صوفی رازی رصد شده و در کتاب ثوابت مطالبی در مورد این کهکشان نوشته و در آن ابر کوچکی را که دراین صورت فلکی مشاهده نموده را تشریح کرده است.

نمایی شگفت انگیز از کهکشان آندرومدا که تلسکوپ فضایی هابل ثبت کرده است

در اساطیر
نام اروپایی این پیکر آسمانی یعنی آندرومدا، در اساطیر یونانی نام زنی بوده‌است که پرساوش (پرسئوس) پهلوان عاشق وی بوده‌است و در بند اژدهایی در در ساحلی در حبشه با زنجیر زندانی بود. پرساوش با کشتن اژدهای مزبور وی را آزاد می‌کند و آن دو ازدواج می‌کنند. از ایشان فرزندانی پدید می‌آید از جمله پرسس. بنابراین افسانه‌ها پرسس نیای پارسیان (ایرانیان) است.
آندرومدا دختر زیبای سِفِئوس (قیفاووس) و کاسیوپیه «(ذات‌الکرسی) پریان را از خودخواهی بیش از اندازه اش به خشم آورد. نپتون، برای تنبیه وی، او را به صخره‌ای در کناره دریا زنجیر کرد تا شکار اژدهایی دریایی شود که در آن هنگام ساحل دریا را عرصه تاخت و تاز خود کرده بود درست در همان لحظه‌ای که اژدها به اندرومدا حمله آورده بود، پرسئوس (برساووش) با جادو غول را به سنگ بدل کرد و آندرومدا را نجات داد.


زن بَرزَنجیر یا آندرومدا یا اِمرَاةالمُسَلسَله
یکی از صورت‌های فلکی در شمال استوای آسمانی است که بزرگ‌ترین کهکشان همسایه به کهکشان راه شیری با نام کهکشان آندرومدا در آن دیده می‌شود. زن برزنجیر یکی از ۴۸ صورت فلکی است که توسط توسط اخترشناس یونانی-رومی قرن دوم؛ بطلمیوس؛ لیست شده اند و همچنین یکی از ۸۸ صورت فلکی امروزی است. نام این صورت فلکی برگرفته از نام آندرومده دختر کاسیوپه در اساطیر یونانی است که به صخره ای زنجیر شد تا توسط هیولای دریا، کتوس، خورده شود. آندرومدا به همراه چندین صورت فلکی دیگر که همگی بر اساس شخصیتهای افسانه پرسئوس نامگذاری شده اند، در شبهای پاییزی در نیم‌کره شمالی واضح ترین حالت را دارند. به دلیل میل شمالی آن، آندرومدا تنها از نقاطی که در شمال عرض جغرافیایی ۴۰ درجه جنوبی قرار دارند قابل مشاهده است و برای نقاطی که در جنوب عرض جغرافیایی ۴۰ درجه قرارمیگیرند پایین تر از افق است. آندرومدا با مساحتی برابر ۷۲۲ درجه مربع، یکی از بزرگترین صورتهای فلکی است. این مساحت ۵۵٪ اندازه بزرگترین صورت فلکی (مارباریک)و بیش از ۱۰ برابر کوچکترین صورت فلکی (چلیپا) است.
روشن ترین ستاره آن سرةالفرس، یک ستاره دوتایی است که گاهی آن را به عنوان بخشی از صورت فلکی اسب بالدار (فَرَس اعظم) نیز برشمرده اند. ستاره دیگر آن عناق‌الارض (Gamma Andromeda)، یک ستاره دوتایی رنگی است که هدف محبوبی برای اختر شناسان تازه کار به شمار می رود. جنب‌المسلسله (Beta Andromeda) یک غول سرخ است که رنگ آن با چشم برهنه قابل مشاهده است.
کهکشان زن برزنجیر(M31) که ۲/۲ میلیون سال نوری با ما فاصله دارد، نزدیکترین کهکشان مارپیچی به راه شیری است و دورترین پدیده‌ای است که با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. این کهکشان یکی از روشن ترین اجرام مسیه است. چندین کهکشان کم فروغ تر مانند مسیه ۳۲ و مسیه ۱۱۰ که کهکشانهای همراه زن برزنجیر هستند؛ و یا کهکشان دورتر ان‌جی‌سی ۸۹۱ نیز در صورت فلکی زن بر زنجیر جای دارند. سحابی گلوله برف آبی (یا سحابی گلوله برف؛ان‌جی‌سی ۷۶۶۲) که یک سحابی سیاره‌نماست نیز با تلسکوپ به صورت یک جسم گرد آبی قابل دیدن است.
در اخترشناسی چینی، ستارگانی که زن برزنجیر را می سازند همگی اعضای چهار صورت فلکی دیگر بودند که از نظر اخترشناسی و اساطیری در خور اهمیت بوده اند. در اسطوره شناسی هندوئیسم نیز یک صورت فلکی مرتبط با زن بر زنجیر وجود دارد.

بزرگداشت
انجمن بین‌المللی نجوم به پاس تجلیل از خدمات علمی صوفی، یکی از دهانه‌های ماه را به نام او ثبت نمود:دهانه صوفی (Azophi) در عرض جغرافیائی ۱/۲۲ درجه جنوبی و ۷/۱۲ شرقی واقع شده و ۴۷ کیلومتر قطر دارد.سیارک ۱۲۶۲۱ الصوفی به افتخار او نام‌گذاری شده است.

از کتاب صورالکواکب اثر عبدالرحمان صوفی