استیو نوار روشن بنفش‌رنگ

 

نوار بنفش سفید استیو در عکسی که روز ۱۰ آوریل ۲۰۱۸ از بریتیش کلمبیای کانادا گرفته شده بود. در دوردست شمال هم شفق‌های قطبی سبزفام پدید آمده بودند. پژوهش تازه نشان داده که این دو پدیده به هیچ روی یکی نیستند. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
استیو (STEVE)، پدیده‌ای که برخی آن را گونه‌ای شفق قطبی می‌پنداشتند شاید اصلا شفق نباشد، این نتیجه‌ی پژوهشی تازه است که گزارش آن در شماره‌ی ۲۰ اوت نشریه‌ی جئوفیزیکال ریسرچ لترز منتشر شده.

یک گروه از پژوهشگران با بهره از داده‌های ماهواره‌ای و داده‌های تصویری زمینی که همگی به هنگام یک توفان‌های زمین‌مغناطیسی (ژئومغناطیسی) به دست آمده بودند چگونگی پیدایش استیو را بررسی کردند. بیا گالاردو-لاکورت، کارشناس فیزیک فضا از دانشگاه کلگری و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «نتیجه‌گیری کلی ما اینست که استیو یک شفق نیست.»

استیو نوار روشن بنفش‌رنگی است که اخترشناسان آماتور در کانادا به مدت چند دهه آن را می‌شناخته و از آن عکس می‌گرفتند ولی تنها در سال ۲۰۱۶ بود که توجه جامعه‌ی علمی را به خود جلب کرد. این پدیده دقیقا مانند شفق نیست، بلکه اغلب به همراه آن، در زمان توفان‌های زمین‌مغناطیسی پدیدار می‌شود.

خوب شفق هست یا نیست؟ این چیزی بود که گروه گالاردو-لاکورت در جستجویش بودند.

شفق‌های قطبی در زمان توفان‌های زمین‌مغناطیسی، هنگامی که بارانی از ذرات باردار پرانرژی از فضا بر جو زمین می‌بارد پدید می‌آیند. به نظر این دانشمندان، اگر استیو هم یک شفق قطبی باشد می‌بایست تا حد بسیاری به همین شیوه پدید بیاید. در ۲۸ مارس ۲۰۰۸، استیو در آسمان خاور کانادا پدیدار شد و همزمان و به طور شانسی، ماهواره‌ی POES-17 متعلق به سازمان ملی جَوی و اقیانوسی آمریکا هم داشت از بالای آسمان می‌گذشت. این ماهواره که می‌تواند باران ذرات بارداری که شفق پدید می‌آورند را بسنجد، یکراست از بالای نوار بنفش استیو رد شد. اکنون گروه گالاردو-لاکورت آن داده‌های قدیمی را به دقت موشکافی کرده و پی برده‌اند که ... هیچ بارشی از ذرات باردار در آن زمان رخ نداده بود!

این پژوهشگران می‌گویند: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که این رویداد استیو قطعا چیزی متفاوت و جدا از شفق قطبی‌ است زیرا در نبودِ بارش ذرات باردار پدید آمده. این مایه‌ی شگفتی‌ست زیرا نور و تابش آن می‌تواند دستاورد یک سازوکار تازه و از بنیان متفاوت در یون‌سپهر جو زمین باشد.»

در پژوهشی دیگر هم دانشمندان نشان داده‌اند که استیو بیشتر در بهار و پاییز پدید می‌آید. اکنون تنها یک ماه تا برابران (هموگان، اعتدال) پاییزی مانده و بنابراین به زودی فرصت‌های تازه‌ای برای بررسی استیو خواهیم یافت.