ماهیت فرشته و ملائک و جن

ماهیت فرشته و ملائک
در کتاب بحار از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: خداى عز و جل ملائکه را از نور آفریده است.
نظر : در اینجا امام صادق (ع) می فرمایند ملائکه از نور آفریده شده است.حال باید دید این نور چه نوری است ؟آیا همان نوری است که خدا در قرآن در سوره نور آیه 35
می فرماید: خدا نور آسمان و زمین است.
ولی فرشته ها نمی توانند از این نور باشند ، زیرا خدا در قرآن می فرماید هیچ شی مانند خدا نیست.از لحاظ عقلی هم فرشته نمیتواند مانند خدا باشد چون در این صورت خدا مثل و مانند پیدا می کند و این امر مخالف اصل توحید و یکتایی پروردگار است.
پس فرشته ها از چه خلق شده اند؟
بهتر است یک روایت دیگر را مرور کنیم.
امام صادق (ع) می فرمایند: ملائکه آب و طعام نمى‏خورند، و ازدواج ندارند، و تنها با نسیم عرش، زنده‏اند، و براى خداى عز و جل فرشتگانى است که تا روز قیامت یکسره در رکوع‏اند، و براى او فرشتگانى دیگر است که تا روز قیامت یکسره در سجده‏اند".
در این جا چند نکته را می توان استخراج کرد :
1) «فرشته ها آب و طعام نمی خورند» این قسمت از حدیث به ما می فهماند که ملائک از جنس موجودات کربنی (مانند انسان و یا حیوانات) نیستند ، پس نیازی به پروتیین کربو هیدرات و سایر ریز مغذی ها ندارند ، پس مانند انسان ها و حیوانات خستگی و نیاز به خواب را هم ندارند و توانایی کار بسیار بالایی دارند.در نکته شماره چهار بیشتر به این مهم می پردازیم.
2) «و ازدواج ندارند» این نکته به ما می فهماند که فرشته ها بر خلاف سایر موجودات قابلیت تولید مثل ندارند و خدا آنها را به تنهایی خلق می کند.
3) «تنها با نسیم عرش زنده هستند» این نکته به ما می گویید فرشته زنده است در واقع مانند یک تکه سنگ نیست بلکه حرکت دارد و توانایی انجام کار را دارد ، اما انجام کار نیاز به انرژی دارد در ادامه منبع این انرژی ذکر شده «نسیم عرش» ، بله نسیم عرش انرزی فرشته ها را تامین می کند. در ادامه بحث ماهیت نسیم عرش را مشخص می سازیم.
4) « و براى خداى عز و جل فرشتگانى است که تا روز قیامت یکسره در رکوع‏اند، و براى او فرشتگانى دیگر است که تا روز قیامت یکسره در سجده‏اند» در این نکته این مسئله مهم مطرح می شود که فرشته گان خستگی ندارند یعنی به مدت بسیار طولانی قادر به انجام فعالیت هستند و این به علت ساختار پیچیده فرشته ها می باشد.
اکنون در یک جمع بندی به این نتیجه می رسیم که فرشته ها موجوداتی هستند که ساختار کربنی ندارند در نتیجه به مواد غذایی نیاز ندارند این موجودات تولید مثل ندارند فرشته ها توانایی انجام کار دارند انرژی این کار را هم از نسیم عرش کسب می کنند فرشته ها طوری ساخته شده اند که تا مدت بسیار طولانی قادر به انجام کار و فعالیت هستند.
فرشته ها دیگر چه خصوصیاتی دارند؟
بهتر است یک حدیث دیگر را بررسی کنیم:
امام ابوجعفر (ع) فرموده: خداى عز و جل اسرافیل و جبرئیل و میکائیل را از یک تسبیح آفرید، و برایشان گوش و چشم و تیزى عقل و سرعت فهم قرار داد".
در این حدیث ما می توانیم به این چند نکته پی ببریم:
1)  ساختار و نحوه آفرینش 3 فرشته معروف (اسرافیل و جبرئیل و میکائیل) شبیه به هم بوده در واقع خداوند از یک الگوی واحد برای آفرینش آنها استفاده کرده است.
2) نکته دوم که بسیار مهم می باشد این است که خدا برای فرشته ها گوش ( واحد دریافت فرامین صوتی ) و چشم ( واحد دریافت فرامین تصویری) قرار داده چه بسا امکاناتی دیگری هم برای آنها در نظر گرفته شده باشد که در حدیث به آنها اشاره نشده است.
3) نکته سوم داشتن تیزی عقل و سرعت فهم بالای فرشته ها است.
اکنون اگر نکته های این احادیث را با هم ترکیب کنیم به ماهیت واقعی و ساختار فرشته پی می بریم نظر من این است که فرشته
در واقع یک ابر کامپیوتر بسیار هوشمند است در واقع یک ربات بسیار بسیار پیشرفته می باشد. رباتی که توانایی تولید مثل ندارد.
فرشته می تواند کار کند دارای حس های بینایی و شنوایی است ( در واقع دارای ورودی صدا و تصویر است ) نیاز به غذا ندارد اما به انرژی احتیاج دارد این انرژی می تواند انرژی برق باشد یا هسته ای یا انرژی دیگری که ماهیت آنها هنوز برای ما انسانها معلوم نیست.
حال این بحث را با بررسی قرآن مجید پی می گیریم:
خداوند در قرآن می فرمایند که بعد از آفرینش انسان دستوری به تمامی فرشته ها داده شد مبنی بر این که باید بر انسان سجده کنید همه فرشته ها بدون استثنا سجده کردند به غیر از ابلیس که از جن بود.
نکته که در اینجا کاملا مشهود است نداشتن اختیار در فرشته ( و داشتن اختیار در جن است ، ما بحث جن را فعلا به کنار می گذاریم) است.دقیقا مانند یک ماشین که تنها به دستورات داده شده عمل می کند.
در کتاب تورات بخش بسیار مهمی است به نام مکاشفه حزقیال نبی که در آن حزقیال یکی از فرشتگان خدا را مشاهده می کند.توصیفی که حزقیال از آن موجود می کند مشابه یک سفینه فضایی پیشرفته است در واقع او فرشته را دیده که توانایی حرکت در فضا را دارد.
همانطور که می دانید فاصله زمین با عرش الهی 50000 هزار سال است و فرشتگان در یک روز  این فاصله را طی می کنند پس سیستم پیشرانی که فرشته از آنها استفاده
می کند باید بسیار مجهز باشد دلیل این مدعا هم آیه 1 سوره فاطر می باشد:
ِبسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِکَةِ رُسُلًا أُولِی أَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ یزِیدُ فِی الْخَلْقِ مَا یشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ
ستایش مخصوص خداوندی است آفریننده آسمانها و زمین، که فرشتگان را رسولانی قرار داد دارای بالهای دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه، او هر چه بخواهد در آفرینش می‌افزاید، و او بر هر چیزی تواناست!
در این آیه نکات بسیار مشهودی بر ساختار فرشته مشهود است:
1) خداوند فرشته را در آین آیه رسول نامیده است کلمه رسول به معنای فرستاده است و موجودی توانایی فرستاده شدن را دارد که توانایی حرکت را داشته باشد ، اما وسیله حرکت فرشتگان چیست؟
2) در قسمت بعدی آیه ، خداوند ماهیت وسیله حرکتی ( سیستم پیشران ) فرشته را مشخص می کند :
« فرشتگان را رسولانی قرار داد دارای بالهای دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه» ، بیایید کلمه بال را با کلمه موتور یا موشک عوض کنیم و آیه را یک بار دیگر با هم بخوانیم: «فرشتگان را رسولانی قرار داد دارای موتور های دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه»
پس به طور کلی فرشتگان ماشین ها و ربات های بسیار پیشرفته هستند با قدرت محاسبه اطلاعات وتجزیه و تحلیل داده ها توانایی سفر های فضایی را دارا می باشند اما از خود اختیاری ندارند و هرگز از دستورات سر پیچی نمی کنند آنها توانایی کشف و شناخت مجهولاتی را ندارند.
جهان ماوراى طبیعت
1.فرشته
گفتیم که در جهان شناسى اسلامى، بخشى از عالَم خلقت به موجودات فراطبیعى اختصاص دارد. در این جا گذرى بر دیدگاه اسلام درباره موجودات غیرمادى خواهیم داشت.
یکى از اصول مسلم جهان شناسى اسلامى، وجود موجوداتى است که آن ها را «مَلَک» یا «فرشته» مى خوانیم. در آیات و روایات فراوانى از فرشتگان و ویژگى ها، اوصاف و افعال آنان سخن گفته شده است. در این جا، به اختصار، به بخشى از دیدگاه هاى اسلام درباره این گروه از آفریدگان الهى اشاره مى کنیم:
الف. ماهیت فرشتگان: در قرآن کریم، سخن صریحى درباره ماهیت و چیستىِ فرشتگان و خمیرمایه خلقت آنان نیامده است. آنچه مسلّم است، فرشتگان ماهیتى مغایر با انسان و دیگر مخلوقات ذى شعور (جن و حیوانات) دارند:(1) امّا این مسأله که ماهیت آنها چیست، مورد اختلاف است. گروهى از دانشمندان مسلمان، فرشتگان را موجوداتى مجرّد و غیرمادى مى دانند و گروهى دیگر، آنان را داراى جسم لطیف ـ که با جسم غیرلطیف که داراى ابعاد سه گانه و وزن و حجم و نیز قابل ادراک حسى است، تفاوت دارد-به شمارمى آورند. با این حال، هر دو گروه، بر این مطلب اتفاق نظر دارند که فرشتگان به کمند حواس ظاهرى بشر در نمى آیند و قابل ادراک حسى نیستند.(2)
ب. عصمت و عبادت فرشتگان: سرشت فرشتگان گوهرى تمامْ عقلانى است و در وجود آنان از امیال نفسانى و خواست هاى شهوانى خبرى نیست. از این رو، همواره به تسبیح و تنزیه پروردگار مشغول اند و هرگز راه مخالفت و عصیان را نمى پیمایند. قرآن در توصیف فرشتگان مى گوید: بلکه (فرشتگان) بندگانى ارجمندند، که در سخن بر او پیشی نمى گیرند، و خود به دستور او کار مى کنند.(3) و نیز درباره فرشتگانى که نگاهبان دوزخ اند، مى خوانیم:
از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپیچى نمى کنند و آنچه را که مأمورند انجام مى دهند.(4)
ج. رسالت الهى; فرشتگان از جانب خداوند رسالتى الهى دارند: «اللّهُ یصطفى مِن الملائکة رُسلا; خداوند از میان فرشتگان رسولانى برمى گزیند».(5)
باتوجه به نقشى که فرشتگان، به اذن خداوند، درتدبیر امور عالم دارند، مى توان گفت که رسالت آنان شامل دو بخش است: رسالت تکوینى که به وساطت آنان در تدبیر امور عالم و انجام فرامین الهى مربوط مى شود و رسالت تشریعى که به میانجى بودن آنان در نزول وحى به پیامبران بازمى گردد.
د. کارهاى فرشتگان; قرآن کریم کارهاى فراوانى را براى فرشتگان برشمرده است.(6) وساطت در نزول وحى و ابلاغ پیام الهى به پیامبران،(7) تدبیر امور عالم و وساطت در وصول فیض الهى بهمخلوقات،(8) استغفار و شفاعت براى مؤمنان(9) و امداد آنان،(10) لعن کافران،(11) ثبت اعمال بندگان(12) و قبض روح آنان در هنگام مرگ(13) از جمله مأموریت هاى الهى است که فرشتگان آن ها را اجرا مى کنند. فرشتگان در عالم برزخ(14) و آخرت نیز حضور دارند; گروهى از آنان در بهشت مستقرّند(15) و گروهى نیز نگاهبان دوزخ و دوزخیان اند.(16)
افزون بر آنچه یادشد، فرشتگان همواره به عبادت و تقدیس و تسبیح خداوند اشتغال دارند و هیچ گاه از این عمل فراغت نمى یابند و به کارى دیگر نمى پردازند. به گفته قرآن کریم:
و آنان که نزد اویند [یعنى فرشتگان] از پرستش او نه سرپیچى مى کنند و نه خسته
مى شوند. شبانه روز [و همواره خداى را ]تسبیح مى گویند و [در این کار] سستى
نمی ورزند.(17)
د. اصناف و مراتب فرشتگان; باتوجه به آنچه گفته شد، مى توان فرشتگان را برحسب مأموریت هاى گوناگونى که دارند، به گروه هاى مختلفى تقسیم کرد. این نکته که آیا اصناف مختلف فرشتگان اختلاف نوعى دارند، و یا این که در نوع و ماهیت تفاوتى با یکدیگر ندارند، بر ما پوشیده است. از مجموعه آیات و روایات این مقدار برمى آید که فرشتگان مراتب و مدارج مختلفى دارند و گروهى در زمره کارگزارانِ گروه دیگر به شمار مى آیند. قرآن بر این مطلب گواهى مى دهد که هر یک از فرشتگان از جایگاه و رتبه خاصى برخوردار است: «وما مِنّآ إِلاّ لَهُ مقامٌ معلومٌ; و هیچ یک از ما [فرشتگان] نیست مگر این که براى او [مقام و] مرتبه اى معیّن است».(18)
هم چنین، از پاره اى آیات روشن مى شود که گروهى از فرشتگان، کارگزاران فرشته وحى (یعنى جبرائیل) و فرمان بردار اویند(19) و فرشته قبض روح (عزرائیل) نیز مأمورانى از میان دیگر فرشتگان دارد.(20) برخى روایات نیز گویاى آن اند که در میان فرشتگان، جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل از جایگاه ویژه و بلندى برخوردارند. هـ . تمثّل فرشتگان; هرچند فرشتگان وجودى نامحسوس دارند، مى توانند در چهره انسانى تمثّل یابند. قرآن با اشاره به پاره اى وقایع تاریخى بر این مطلب صحه مى گذارد. حضور برخى فرشتگان نزد ابراهیم(علیه السلام) و لوط(علیه السلام)(21) و تمثّل فرشته الهى در چهره بشرى براى اعطاى عیسى به مریم، مواردى از تمثّل فرشتگان در قالب انسانى است

 
 2. جنّ
موجود فراطبیعى دیگرى که در شرایط عادى قابل تجربه حسى نیست، جنّ است. وجود جن از اصول مسلم جهان شناسى اسلامى است; چرا که آیات و روایات صریحى بر آن صحّه مى گذارند. هفتاد و دومین سوره قرآن، جن نام دارد و در آن گفتوگوى جماعتى از جنیان، که به اسلام گرویده بودند، گزارش
الف. سرشت جنّ; برخلاف فرشتگان، قرآن صریحاً از دست مایه آفرینش جن سخن گفته است: «و خَلَق الجآنَّ مِن مارج مِنْ نار; و جنّ را از تشعشعى از آتش خلق کرد».(22)
البته، چندان روشن نیست که آیا مقصود از آتشى که جن از آن آفریده شده، همان آتشى است که بر اثر احتراق اجسام پدید مى آید، یا این که با آن تفاوت دارد.(23) آنچه مسلم است سرشت آتشین جنّ این موجود را توانمند مى سازد تا مسافت هاى طولانى را با سرعتى شگفت آور طى کند و کارهایى را که انسان عادى، بدون ابزار، قادر بر انجام آن نیست، انجام دهد.(24)
ب. تقدّم جن بر انسان در آفرینش; نکته دیگرى که از قرآن به دست مى آید، آن است که جنّ پیش از انسان آفریده شده و آفرینش او بر خلقت انسان مقدم است. در سوره حجر
مى خوانیم: «وَالجآنَّ خلقناه مِن قَبلُ مِن نارالسَّموم. و پیش از آن، جن را از آتش سوزان و بى دود خلق کردیم».(25)
ج. شعور، اختیار و تکلیف; جنّیان از شعور، اراده و اختیار برخوردارند و از این رو، مانند آدمیان، «مکلّف»اند. گروهى از آنان اهل ایمان و صلاح و رستگارى اند و گروهى دیگر، به دلیل انحراف از مسیر حق، به دوزخ مى روند:
و از میان ما برخى فرمان بردار و برخى از ما منحرف اند: پس کسانى که به فرمان اند، آنان در جستجوى راه درست اند. ولى منحرفان، هیزم جهنّم خواهند بود.(26)
از پاره اى آیات نیز چنین برمى آید که خداوند در میان جنیان نیز پیامبرانى را برانگیخته تا آیات الهى را بر آنان عرضه کنند.(27) دیگر نقطه اشتراک جنیان و آدمیان آن است که هدف خلقت هر دو گروه، عبادت و پرستش خداوند یکتا است: «وما خلقتُ الجنّ والإِنس إِلاّ لِیعبدون; و جنّ و انس را نیافریدم جز براى آنکه مرا بپرستند».(28)
د. زندگانى جمعى; از پاره اى آیات و روایات نیز چنین برمى آید که جنّیان هم چون انسان ها، داراى زندگى جمعى اند. قرآن به این حقیقت اشاره کرده که در تاریخ، امت هایى از جن وجود داشته اند. واژه «امت» دلالت روشنى بر زیست گروهى جنیان دارد. علاوه براین، نظام ازدواج و تولید مثل در میان جنّیان برقرار است.
هـ . رابطه جن و انسان; هرچند جن، در شرایط عادى، نامحسوس است، گاه میان برخى انسان ها و گروهى از جنیان ارتباط خاصى برقرار مى گردد. به گواهى قرآن، گروهى از جنیان در زمره کارگزاران و سپاهیان سلیمان(علیه السلام) بوده و به او خدمت مى کرده اند.(29) از سوى دیگر، گروهى از انسان ها نیز بوده اند که به پرستش جن اشتغال داشته و گاه نیز برخى انسان ها فرمان بردار و مسخّر جن مى شده اند.(30)