زیگورات چُغا زنبیل شوش :
به یک روایت ، بعثت حضرت موسی ع در حدود سال 1220 قبل از میلاد روی داد .
یعنی وقتی چُغا زنبیل 20 ساله بود .
ظهور حضرت زرتشت ع نیز به روایتی در سال 660 قبل از میلاد به وقوع پیوست .
یعنی وقتی چُغا زنبیل 580 ساله بود .
و مهاجرت حضرت ابراهیم ع را در حدود قرن 19 قبل از میلاد می دانند .
وقتی حدود 600 سال به آغاز احداث زیگورات چُغا زنبیل مانده بود .
این
نیایشگاه توسط اونتاش گال (پیرامون ۱۲۵۰ پ. م.)، پادشاه بزرگ ایلام
باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، نگهبان شوش (شهر باستانی)، ساخته
شدهاست.
مکان
جغرافیایی زیگورات چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شوش (شهر باستانی) و ۳۵
کیلومتری غرب شهر شوشتر، در نزدیکی منطقه باستانی هفتتپه است. دسترسی به
این اثر باستانی از جادهای انحرافی در جاده شوش به اهواز و همچنین از جاده
شوشتر به هفت تپه (جاده کشت و صنعت کارون) مقدور است.
«چغازنبیل»
که نام باستانی این بنا است، واژهای محلی و مرکب از دو واژه «چُغا» (در
زبان لری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») است که اشارهای است به
مکان معبد که تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه میکردند. این مکان
نزد باستانشناسان به «دور-اونتَش» معروف است که به معنای «دژِ اونتش»»
است.
اونتاش
گال پادشاه ایلام باستان است که دستور ساخت این شهر مذهبی را دادهاست.
بنای چغازنبیل در میانه این شهر واقع شدهاست و مرتفعترین بخش آن است.
این
نیایشگاه توسط اونتاش ناپیریش (حدود ۱۲۵۰ پ. م.)، پادشاه بزرگ ایلام
باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، الهه نگهبان شوش (شهر باستانی)،
ساخته شدهاست. و در حمله سپاه خونریز آشور بانیپال به همراه تمدن ایلامی
ویران گردید. در سال ۱۸۹۰ میلادی زمینشناس سرشناس ژاک دو مورگان گزارش
میدهد که در ناحیه چغازنبیل معادن نفت وجود دارد. گویا شرکت نفت ایران در
پی همین گزارش بود که پایهگذاری شد. پس از گذشت پنجاه سال مهندسانی که
سرگرم فعالیتهای نفتی در چغازنبیل بودند آجری را یافتند که روی آن
نوشتههایی بود. آجر را برای باستانشناسانی که در شوش کاوش میکردند
فرستادند و پس از آن یک زنجیره کاوشهایی در چغازنیل صورت گرفت که به کشف
معبد چغازنبیل و آثار مهم دیگری انجامید.سدههای متمادی این بنا در زیر خاک
به شکل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینکه به دست رومن گیرشمن فرانسوی در
زمان پهلوی دوم از آن خاکبرداری گردید. گرچه خاکبرداری از این بنای محدب
متقارن واقع شده در دل دشت صاف موجب تکمیل دانش دنیا نسبت به پیشینه
باستانی ایرانیان گردید، اما پس از گذشت حدود ۵۰ سال از این کشف، دست عوامل
فرساینده طبیعی و بی دفاع گذاشتن این بنا در برابر آنها آسیبهای فراوانی
را به این بنای خشتی - گلی وارد کرده و خصوصاً باقیمانده طبقات بالایی را
نیز دچار فرسایش شدید کردهاست.
چغازنبیل
جزو معدود بناهای ایرانی است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت
شدهاست. در بعضی از کتب تاریخی قدیمی، شوش (شهر باستانی) را چغازنبیل
نامیدهاند.
در چغازنبیل کتبهای با متن زیر به پیدا شد.
کتیبه:
من
اونتاش گال: آجرهای طلائی را حکاکی کردم. من در اینجا این مأوا را برای
خدایان گال و ابنشوشیناک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم. باشد که
کارهای من که هدیهای است برای خدایان گال و اینشوشیانک پذیرفته شود.
اندازه:
بلندی
آغازین آن ۵۲ متر و ۵ طبقه بودهاست. امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر و تنها ۲
طبقه و نیم از آن باقی ماندهاست. زیربنای چغازنبیل یک مربع ۱۰۵ متر در ۱۰۵
متر است، یعنی دو برابر یک زمین فوتبال.
بنیانگذار معبد چغا زنبیل اونتاش نیپریشا