آلِرژی
یا حَسّاسیَت، (به انگلیسی: allergy) واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت
به عوامل گوناگون است. کسانی که دچار حساسیت هستند، دارای دستگاه ایمنی فوق
هوشیار هستند که نسبت به مواد ظاهراً بی ضرر موجود در محل زندگیشان،
واکنشی بیش از حد معمول نشان میدهند.
برای
مثال گرده گیاهان، میتواند سیستم ایمنی شخص آلرژیک را طوری تحریک کند که
گویی با یک خطر جدی روبرو شدهاست. حساسیت یک مشکل بسیار شایع است و
تقریباً از هر ده نفر، دو نفر به نوعی از آن مبتلا هستند.
رویداد به هنگام یک واکنش آلرژیک
هنگامی که یک سیستم ایمنی افراطی در معرض یک ماده حساسیتزا قرار میگیرد، چند اتفاق میافتد:
1.بدن برای مبارزه با ماده مذکور، شروع به تولید نوع خاصی پادتن میکند که IgE نام دارد.
2.پادتنها
به نوعی سلول خونی که ماستسل mast cell نام دارد متصل میشوند. این
سلولها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی، که محل اصلی ورود عوامل آلرژی زا
است، فراوانند.
3.ماستسلها
با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین و اینترلوکین آزاد
میکنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم آلرژی است که از جملهٔ این
علایم میتوان به خارش گلو، آبریزش بینی، اشکریزش، عطسه و سرفه اشاره
نمود.
اگر
مادهٔ حساسیتزا در هوا باشد، واکنش آلرژِیک در چشمها، بینی و ریه رخ
میدهد و اگر این ماده خورده شود، واکنش آلرژیک در دهان، معده و سایر
بخشهای دستگاه گوارش بروز میکند.
گاهی
واسطههای شیمیایی آزادشده در بدن به قدری زیاد است که علایم بسیار حادی
نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی نیز به وجود میآید.
علایم آلرژی
نشانههای آلرژی را میتوان به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود.
1.واکنش
خفیف، شامل نشانههایی است که یک ناحیه از بدن را تحت تأثیر قرار میدهد،
مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخشهای دیگر بدن منتقل
نمیشوند.
2.نشانه واکنش متوسط، در بخشهای مختلف بدن منتشر میشوند و خارش چشم ممکن است به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.
3.عکس
العمل حاد که آنافیلاکسی (anaphylaxis) نام دارد، نادر است و یک موقعیت
خطرناک و از جمله مواردی است که درمیان فوریتهای پزشکی قرار دارند. در
چنین مواردی، آلرژی در تمام بدن منتشر میشود. این حالت ممکن است با
مجموعهای از حملات خارش چشم و صورت آغاز شود و در عرض چند دقیقه، به سرعت
در تمام بدن پخش شود و علایم جدیتری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و
اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به
حدی برسد که تنفس و بلع بسیار مشکل شود.
4.آشفتگی ذهنی و سرگیجه نیز از جمله علایم حساسیت هستند زیرا مشکل آنافیلاکسیس باعث کاهش شدید فشار خون نیز میشود.
عوامل ابتلا به آلرژی
تمام
افراد به آلرژی مبتلا نیستند. اکثر حسّاسیتها، ارثی هستند و از والدین به
فرزندان منتقل میشوند. اشخاص میتوانند توانایی ابتلا به آلرژی را نیز
ارث ببرند و در عین حال به هیچ مادهٔ خاصی حساس نباشند و فقط نقش
انتقالدهنده را بازی کنند. هنگامی که یکی از والدین به نوعی از حساسیت
مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزند او ۵۰٪ و اگر هر دو آنها آلژیک باشند، این
مقدار به ۷۵٪ میرسد.
هشت نشانه عجیب آلرژی
برخی
دیگر از علائم آلرژی عجیب و غیرعادی هستند و گاهی فرد اصلا به فکرش نمی
رسد که این علائم مربوط به آلرژی باشند. در اینجا می خواهیم برخی از این
علائم را با هم مورد بررسی قرار دهیم.
1- سرگیجه
آیا
تا به حال موقع استفاده از تلفن همراه و یا تماشای تلویزیون دچار سرگیجه
شده اید؟ اگر این طور است به احتمال زیاد به میدان های الکترومغناطیسی
آلرژی دارید! میدان های الکترومغناطیسی را این دستگاه های تابشی ایجاد می
کنند. افراد زیادی هستند که در صورت مواجهه طولانی مدت با دستگاه های
الکترونیکی، دچار سرگیجه، سردرد و اختلالات خواب می شوند.
آلرژی
به میدان های الکترومغناطیسی همچنان سوال های زیادی را بی پاسخ گذاشته و
محققان در حال بررسی های جامع در خصوص ماهیت واقعی این بیماری هستند.
2- بثورات پوستی خارش دار
در
سال 2004 بعد از بررسی فردی که دچار بثورات پوستی خارش دار شدیدی در ناحیه
شکم خود شده بود، معلوم شد که به فلز نیکل حساسیت دارد.
این
شخص به دلیل تماس با فلز نیکل در محل کار خود به این آلرژی شدید مبتلا شده
بود و از آن پس، فلز نیکل به عنوان یک ماده آلرژی زا در ایجاد بثورات
پوستی خارش دار شناخته شد.
کهیر از علائم شایع آلرژی است. اما جالب است بدانید در برخی افراد، حساسیت به نور خورشید باعث بروز تاول، کهیر و ورم پوست می شود
3- زخم های تناسلی
لازم
است بدانید همه بیماری های ناحیه تناسلی ناشی از بیماری های منتقله از راه
جنسی نیستند، بلکه خیلی ها می توانند ناشی از آلرژی به شوینده ها و لوسیون
ها باشند. این آلرژی ها هر دو جنس را تحت تاثیر قرار می دهند. برای مثال
استفاده از برخی لوسیون های زنانه ممکن است برای خانم ایجاد آلرژی نکند،
ولی برای همسر او به یک آلرژی منتقله از راه جنسی تبدیل شود.
خیلی وقت ها آنتی بیوتیک های موجود در لوسیون ها هستند که برای فرد به یک آلرژن تبدیل می شوند.
4- تومورهای پوستی
تومورهای
پوستی عارضه شایع ناشی از آلرژی به تاتوهای دائمی هستند. در سال 2008 و پس
از آن 2010 شیوع این گونه آلرژی ها اوج گرفت. محققان نظر بر آن دارند که
ماده قرمز رنگ استفاده شده در تاتو، تاثیر شدیدی بر سیستم ایمنی بدن دارد.
5- تاول، کهیر و ورم پوست
کهیر از علائم شایع آلرژی است. اما جالب است بدانید در برخی افراد، حساسیت به نور خورشید باعث بروز تاول، کهیر و ورم پوست می شود.
در
سال 2011 حدود 10 تا 20 درصد اروپایی ها، آمریکایی ها و اسکاندیناوی ها به
این بیماری مبتلا شدند. شروع کننده این آلرژی ممکن است اشعه ماورای بنفش
نور آفتاب باشد.
6- حساسیت به سرما
حساسیت
به سرما که به آن کهیر سرد نیز می گویند، یک اختلال التهابی است که از
کاهش ناگهانی دمای هوا ناشی می شود. مانند سایر واکنش های آلرژیکی، بیمار
معمولا قرمزی، خارش، ورم و کهیر را در مواجهه با هوای سرد و نوشیدنی سرد
تجربه می کند.
مبتلایان به این نوع آلرژی در درجه اول لازم است از هوا، آب و نوشیدنی سرد دوری کنند و در کنار آن داروهای آنتی هیستامین مصرف کنند.
شنا
در آب سرد شایع ترین دلیل کهیر شدید در کل بدن است. سرما باعث آزادسازی
هیستامین و تحریک سیستم ایمنی بدن می شود و خیلی وقت ها باعث افت ناگهانی
فشار خون، غش کردن، شوک و حتی در موارد نادر مرگ خواهد شد.
7- ورم و التهاب زبان
سندرم
آلرژی دهانی، واکنش آلرژیک به گرده های یونجه موجود در میوه ها و سبزیجات
است که باعث خارش و ورم و التهاب زبان، لب ها و گلو می شود.
8- آلرژی به هورمون زنانه
حتما
شما هم شنیده اید که خیلی از خانم ها در دوره خاصی از چرخه قاعدگی خود
دچار آکنه های شدید و ورم می شوند. درصد کمی از خانم ها به دلیل ابتلا به
درماتیت خودایمنی پروژسترون (APD) این علائم را تجربه می کنند.
APD
یک بیماری پوستی است که افزایش حساسیت به هورمون پروژسترون در طی مرحله
لوتئال چرخه قاعدگی آن را تحریک می کند. این بیماری معمولا در افراد بالغ و
به طور نادرتر در دوره بارداری و یا دوران بعد از یائسگی ایجاد می شود.
ده قانون ضد آلرژی
1 - استفاده از رژیم غذایی محتوی ویتامینهای گروه C، B و K
2-
اجتناب از غذاهایی که دارای "رایحه های طبیعی" هستند. در میان موادی که در
این گروه جای می گیرند می توان به عسل و گرده گلها اشاره کرد.
3- عدم استفاده از دارو بدون مشورت با پزشک. افرادی که از آلرژی رنج می برند بیش از دیگران به داروهای شیمیایی حساس هستند.
4 عدم استعمال دخانیات و دوری جستن از محیطهای ویژه افراد سیگاری، چرا که مخاطهای بینی و چشم می توانند تحریک شوند.
5 خوابیدن حداقل 8 ساعت در شب
6- تغذیه مناسب
7- استراحت و دور شدن از کار حداقل به مدت یک ربع ساعت در زمانی که فرد احساس خستگی می کند.
8- انجام فعالیتهای فیزیکی هفتگی
9- رسیدگی به کارهای شخصی در اوقات فراغت
10-
عدم مبارزه با احساسات شخصی و بروز دادن احساسات در برقراری ارتباط با
دیگران. درحقیقت احساسات سرکوب شده، استرسهای روحی و جسمی، زندگی بی نظم
و.. فاکتورهایی هستند که سیستم ایمنی را خلع سلاح می کنند و موجب نفوذ
بیشتر آلرژی می شوند.