تراریخت ، تراژن ، Transgenic

#تراریخت یا تراژن (Transgenic) به جاندارانی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده‌اند گفته می‌شود.در فناوری تولید جانداران تراریخت، یک یا چند ژن به ژنوم طبیعی جاندار اضافه می‌شود و یا از ژنوم جاندار حذف می‌شود. درصورتی که ژنی از جاندار حذف شود به جاندار حاصل فروریخته یا Knock out گفته می‌شود.
جانداران تراریخت و فروریخت، کابردهای زیادی در پژشکی و زیست‌فناوری دارند. امروزه بسیاری از پروتیئین‌های دارویی مانند انسولین، فاکتور ۸ انعقاد خون، هورمون‌های رشد و ... از طریق این فناوری تولید می‌شود. با استفاده از فناوری تراریخت گیاهانی تولید شده‌اند که ارزش غذایی بیشتری دارند و یا مقاوم به یک سری از آفت‌ها هستند.
جانورانی که زیر تابش پرتو فرابنفش نور تولید می‌کنند، باکتری‌های موسوم به «کاندوم‌های زنده» که جلوی تکثیر ویروس اچ‌آی‌وی را می‌گیرند، خوک‌های مولد پروتئین اسفناج و بزهای تولید کننده تارعنکبوت همگی از جانداران تراریخت هستند.
با این عمل همچنین می‌توان گیاهان تراریختی بوجود آورد که نیاز به آبیاری و زهکشی کمتر داشته باشند و یا در راستای علم زیست‌شناسی بقا جانورانی را که در خطر نابودی قرار دارند از خطر انقراض حفظ کرد.

معایب محصولات تراریخت
 با پیشرفت محصولات تراریخته در جهان و به زیر کشت رفتن میلیاردها هکتار زمین و عرضه محصولات به بازارهای مناطق مختلف جهان، زمزمه مخالفت و انتقاد نسبت به این محصولات بالا گرفت و به تبع آن در کشور ما هم از همان سال‌ها کارشناسان و مسوولان وقت در مقابل طرفداران مهندسی ژنتیک و محصولات حاصل از آن ایستادند و تاکید کردند که برخلاف ادعاها سطح زیر کشت محصولات تراریخته،  در کشورهای پیشرفته جهان از جمله در اروپا خیلی کم است.
بر اساس برخی تحقیقات انجام گرفته در جهان ، محصولات تراریخته همانقدر که می‌توانند دارای کیفیت بهتری باشند ممکن است خطرات ناشناخته‌ای برای انسان و محیط زیست داشته باشند .
نتایج تحقیقات دانشمندان در برخی کشورها نشان می‌دهد که در ساکنین مجاور به مزارع و روستاهایی که بذرهای تراریخته کشت می‌شود، عوارضی چون حساسیت‌های شدید پوستی، آلرژی شدید دستگاه ایمنی بدن، صدمه به مخاط به ویژه بویایی و تا 90 درصد تخریب پروتئین سلولی و بروز سرطان های مختلف مشاهده شده است.
در همین حال بسیاری از سازمان‌های علمی و زیست‌محیطی جهانی نسبت به خطرات استفاده از گیاهان ترانس‌ژنیک یا تراریخته و احتمال پیدایش بیماری‌های غیرقابل پیش بینی و درمان، و نیز اختلالات ژنتیکی هشدار داده‌اند.
برخی رخدادها در دیگر کشورهای جهان از جمله کشورهای آسیای جنوب شرقی، روسیه و امریکا به این نگرانی ها دامن زده است . به طوری که اتحادیه اروپا، آلمان و آمریکا نیز بر موضوع حساس شده و تمهیداتی جدی برای کشت ، مصرف و تجارت این محصولات گذارده اند .
اما غالب کارشناسان بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات ، این نکات را قبول نداشته و ادعا می‌کنند که این ها گزارش‌ها دروغ و دور از واقعیت است .و تنها به فواید این محصولات اشاره دارند.

تراریخت و ......
با توجه به اینکه در برنامه پنجم توسعه کشور مقرر شده که 25درصد سطح زیر کشت در کل کشور مربوط به محصولات ارگانیک بوده است، اما در ایرانهم اکنون تنها یک درصد سطح زیر کشت محصولات ارگانیک و 99 درصد محصولات تراریخته استو ان در حالی است که حتی در ایران محصولات تولید شده ز این روش دارای برچسبر مربوط که نشان دهنده تراریخته بودن آن محصول است.، نیست که حداقل مردم خود تصمیم گیرنده نسبت به استفاده از این محصولات باشند یا خیر!
در شرایطی که ایران سرزمینی است که اکنون 1728 گونه‌‌ اندمیک (انحصاری) دارد، کشت گونه‌‌های تراریخته عرصه را برای گونه‌های بومی تنگ‌تر می‌کند. در عین حال به طور کلی میزان مشکلاتی که محصولات تراریخته ایجاد کرده‌اند بیشتر از مشکلاتی است که توانسته‌اند حل کنند و به‌طور مثال به ظهور علف‌های مقاوم در برابر آفت‌کش‌ها اشاره می‌کنند که با مقاومت علف‌ها و دیگر مشکلات، میزان مصرف مواد شیمیایی چند برابر می‌شود. از طرفی دیگر فواید ناشی از افزایش میزان تولید با پرداخت بهای بالاتر برای خرید بذر محصولات تراریخته خنثی می‌شود و از همه مهم‌تر این‌که به اعتقاد آنها از آنجا که بسیاری از کشورهای فقیر توانایی یا تمایل پذیرش این فناوری را ندارند نمی‌توان آن را راه‌حلی برای کاهش گرسنگی در جهان با توجه به افزایش جمعیت دانست.