مصطبه زوسر
پایه
اولیه اهرام را ایمحوتپ، در سال ۲۶۲۰ پیش از میلاد، برای فرعون خود زوسر
بنا کرد. او در آغاز مصطبه‌ای (در زبان عربی به معنای سکو) ساخت-ساختمانی
که جسد شاه مصری پیش از ورود به مقبره اش درون آن قرار میگرفت. آرامگاه
زوسر از دهلیزی زیر زمینی تشکیل می‌شد که عمق آن از روی زمین ۲۷ متر بود.
این مقبره دو طبقه را با سنگ خارای سرخ پوشانده بودند. مدفن اصلی در طبقه
زیرین قرار داشت.ورودی محل دفن، دریچه‌ای دایره‌ای شکل بود که بعد از مرگ
زوسر آن رابا تخته سنگی گرانیتی به وزن سه تن مسدود کردند.
هرم خوفو
در
زمان خوفو (۲۵۵۱ تا۲۵۲۸ پیش از میلاد) و با ساخت هرم او در جیزه، فن
هرم‌سازی به نقطه اوج خود رسید. هر ضلع از قاعده هرم خوفو ۲۳۰ متر طول داشت
و ارتفاع اولیه هرم نیز ۶/۱۴۶ متر بود. امروزه قسمت راس این هرم دچار
فرسایش شده و ارتفاع آن ۱۳۶.۵ متر است پایین‌تر از هرم خفرع مجسمه ابولهول
قرار دارد. این تندیس در یکی از معادن سنگ قدیمی شاه خفرع (۲۵۲۰ تا ۲۴۹۴
پیش از میلاد) قرار دارد.
انسانهای
کنونی از 3 الی 7 درصد توانایی مغز خود استفاده می کنند که این عدد در
زمان آتلانتین ها بسیار بیشتر بوده است انسانهای آن عهد از درصد بیشتری از
توانایی مغز خود (نه فقط مغز فیزیکی) استفاده می کردند و دارای قدرتهایی
بودند که در حال حاضر از آنها به عنوان قدرتهای ماورایی یا فراحسی یاد می
شود در صورتی که انجام این امور برای افراد آن زمان امری بدیهی و عادی بوده
است از قبیل روشن بینی، طی الارض و غیره. اساتید بزرگ در خردهای باستانی
دلیل از بین رفتن و ناپدید شدن آتلانتیس را غرور بیش از حد مردم آن زمان
دانسته اند که این غرور و گناهان دیگر موجب برانگیختن قهر خداوندی و از بین
رفتن آنها شده است.
هرم
در انگلیسی Pyramid نامیده می شود که لغتی با ریشه یونانی است که به معنی
"آتشی در میانه" است. این شبه جمله نمادی است از نیروی عظیم الهی موجود در
قلب که به آن "نقطه ای در قلب" یا "بذر جاودان" نیز می گویند.
ابعاد هرم
ارتفاع :280 رویال کوبیت (Royal Cubits واحد سنجش طول در آن زمان که معادل 0.524 متر است) 138.8 (146.6 متر قبل از خرابی)
هر ضلع : 440 رویال کوبیت یا 230 متر
کل وزن تخمینی: 5.9 میلیون تن
با
این دیدگاه می توان به مواردی ارزشمند در بحث هرم دست یافت.هرم دارای
ابعاد مشخصی در تمامی جهات است از قاعده تا طول اضلاع و ارتفاع که این
ابعاد از قانون خاصی بر اساس "نسبت الهی 1.618 "تبعیت می کنند که به آن
"عدد فی" می گویند. اگر هرمی مطابق شکل زیر و رعایت نسبت الهی ساخته شود
خاصیت بسیار جالبی پیدا می کند و آنهم تجمع حجم بسیار بالای انرژی در نقطه
مشخص شده در تصویر است. از این طریق انجام مدیتیشن ها و تمرکزها و همچنین
دریافت انرژی مضاعف برای انجام کارهای خاص یا فراحسی بسیار آسانتر و نتیجه
بخش تر است.
همانطور
که در شکل زیر می بینید در دیوارهای هرم سوراخهایی وجود داشته (خطوط g) که
در زمانهای خاص با ستارگان خاصی در صور فلکی مشخص در ارتباط بوده و فراعنه
و اساتید, مدیتیشن های مربوطه را انجام می دادند. درضمن دقیقا مانند خود
هرم به طور برعکس در زیر آن ساخته شده که برخی از بخش های آن در تصویر دیده
می شود.(ناحیه C)
برای
ساخت اهرام ، تعدادی شیب راهه آجر فرش احداث گردید و تخته سنگ های آهکی را
که از معادن آن سوی نیل با قایق به آنجا منتقل می شدند ، احتمالاً با
استفاده از غلطک های چوبی ( در آن زمان هنوز چرخ اختراع نشده بود ) روی این
شیب راهه ها به بالا منتقل می کردند .
در
جلوی هر هرم ، معبد کوچکی قرار داشت که با گذرگاهی سنگفرش به معبدی دیگر
که در دره نیل ، در حاشیه مزارع واقع بود ، می پیوست . ورود به معبد واقع
در دره از طریق مجرایی از رود نیل ممکن بود و هنگام جاری شدن سیل ، با قایق
به آنجا رفت و آمد می کردند .
در
دو سوی اهرام ، هرم هایی کوچک با طرحی منظم و دقیق وجود داشت که ویژه
اعضای خاندان سلطنتی بود و تعدادی مصطبه نیز به مقام های بلند پایه درباری
اختصاص داشت . جهت هرم های سه گانه ، شمالی جنوبی است ؛ هرم های خوفو و
خفرع نیز بر روی محوری مایل در امتداد یکدیگر ساخته شده اند .
اهرام
ثلاثه مصر شاهکار تکنیک مهندسی ، طراحی و معماری هستند . برش و اندازه
گیری سنگ ها در حد اعجاب انگیزی دقیق بوده ، به طوری که کوچکترین خطایی
باعث بر هم خوردگی اشکال هندسی و حتی فرو ریختن بنا می شد . این بنا ها
بزرگترین بنا های ساخت بشر تا کنون هستند . این مجموعه دارای پنج عنصر اصلی
است : اهرام خوفو ، خفرع و منکورع ، تندیس ابوالهول و معبد دره ای هرم
خفرع .
اهرام
مصر تقریبا در یک دوره ۱۰۰۰ ساله و در زمان شکوفایی و عظمت فراعنه مصر بین
سال‌های ۲۷۰۰ تا ۱۷۰۰ قبل از میلاد بنا شده‌اند. شاه جوذر (Djoser )
اولین نوع از اهرام به وجود آورد.ایمهوتپ معمار این بنا، ساختمان را به
صورت پله‌ای به همراه ۶ دیرک و به گونه‌ای مستطیلی ساخت که در آن سلا‌طین
اولیه مصر مدفون شده‌اند.بزرگترین و معروفترین اهرام در گیزا (Giza ) به
چشم می‌خورد که هرم بزرگ گیزا منصوب به فرعون "خوفو" از جمله آنان است.شاید
در طول قرن‌ها، نظریه‌های متفاوتی در مورد نحوه شکل گیری اهرام را ارائه
شده است.
بعضی
معتقدند که موجوداتی فرازمینی در ساخت آن نقش داشتند بعضی دیگر بر این
باورند که این فن‌آوری بعد از گذشت سالیان به فراموشی سپرده شد. اما با این
وجود، امروزه پیچیدگی زیادی در نحوه ساخت آن به چشم نمی‌خورد.اسناد و
مدارک به دست آمده حاوی این مطالب است که به عنوان مثال نزدیک به ۲۰ تا ۳۰
هزار کارگر طی ۲۳ سال هرم بزرگ گیزا را به وجود آوردند. در حالی که کلیسای
جامع نوتردام (Notre Dame ) پاریس بعد از گذشت ۲۰۰ سال تکمیل شد.دوناله
ردفورد معتقد است: فراعنه بعد از به حکومت رسیدن، تیمی از مهندسان،
معماران، کارفرمایان را برای ساخت اهرام خود تشکیل می‌دادند.
اهرام
را معمولا در جنب باختری رود نیل می‌ساختند تا ارواح فراعنه با غروب و
طلوع خورشید هم راستا باشد.باستان‌شناسان دو علت عمده را دلیل این انتخاب
می‌دانند. شرقی بودن آن نسبت به افق غربی و غروب خورشید و غرابت آن با
ممفیس (Memphis ) شهر مرکزی مصر باستان.دیوارهای اهرام مصر را با سنگ آهنگ
درست می‌کردند تا جلوه‌ای سفید رنگ به اهرام داده و باعث مشخص بودن آنها تا
فواصل چندین مایلی باشد.سنگ فوقانی اهرام را از جنس گرانیت و دیگر سنگ‌های
سخت ساخته لا‌یه‌ای از طلا یا نقره بر روی آن می‌کشیدند تا انعکاس کننده
نور آفتاب باشد. نحوه استخراج سنگها، چگونگی برش و بیرون کشاندن آنها هنوز
مجهول مانده است.
بعضی
از یافته‌ها به وجود قلم‌های مسی اشاره دارد که برای استخراج سنگ آهک
استفاده می‌شده است. اما سنگ‌هایی همچون گرانیت نیازمند ابزاری مستحکم‌تر
برای استخراج بودند. دولریت (Dolerite ) نوعی دیگر از سنگ سیاه آتشفشانی
است که برای این کار مورد استفاده قرار میگرفت.طی فرایند استخراج،
دولرتیها را بر روی لبه سنگ‌های گرامیتی می‌ساییدند و آنها را بیرون
می‌آوردند.
نزدیک
به ۷۰ کارگر سنگها را می‌کشیدند، در زیر آنها، شکافهایی به وجود
می‌آوردند و پیچ‌های چوبی در آن فرو کرده و با آب پر می‌کردند. پیچ‌ها
منبسط شده و سنگ را به دو نیم می‌کرد. سپس آنها را برای محل بر روی
قایق‌های مخصوص قرار می‌دادند. اما، آیا کارگران به زور و بدون مزد دست به
چنین کارهایی می‌زدند.ردفورد این تفکر و اندیشه را رد کرده است.
وی
نظام برده‌داری در مصر باستان را بسیار پیچیده عنوان می‌کند.وی اذعان می
کند که نظام قانونی در استخدام برده‌ها و نحوه برده‌داری در مصر بسیار
پیچیده بود. روستاییانی که در ساخت اهرام شرکت داشته‌اند در ازای خوراک،
پوشاک و مسکنی که در شهرک اهرام به آنها تعلق میگرفت موظف به پرداخت
مالیات بودند.با این وجود و با گذشت سالها و انجام مطالعات و تحقیقات
بسیار، هنوز شکایتی در نحوه حمل، استخراج و بنای ساختمان‌ها وجود دارد که
ناشناخته باقی مانده است.
معماری
پادشاهی کهن، اهداف و انگیزه های آن دست مایه ای گردید تا مورخان و باستان
شناسان بر این دوره پانصدساله و شرایط و اوضاع اجتماعی آن را بر مبنای
بناهایی که به هر صورت از سنگ آهک و گرانیت در مقیاس بزرگ برای ساختن
ساختمان ها در مقبره ها به کار می رفت، شناسایی کنند.
جالب اینکه در این دوره ، معابدی شبیه آنچه در دودمان یکم و دوم پادشاهی متداول بود، به ندرت ساخته می شد .
به
طوریکه اشاره شد، در پایان دودمان سوم پادشاهی، ساختن اهرام آغاز و به
تدریج گسترش پیدا کرد. اما کمال حشمت این معماری تنها مدیون دودمان چهارم
پادشاهی است که در آن عهد احداث چنین آرامگاه های پادشاهی با عظمت و
پرشکوه، رونقی فراوان یافت.
ساخت
اهرام مهمترین و اصلی ترین سازندگی این دوره را تشکیل می دهد؛ این معماری
بدیع خود موجد تحولی شگرف گردید و تمدن و فرهنگ فراعنه به یک شکوفایی بی
نظیر دست یافت؛ به گونه ای که مشعل هدایتی برای صنعتگران مصری برای یک دوره
سه هزار ساله بعدی شد. اهرام مصر نمایانگر اوج دستاوردهای فنی، معماری،
طراحی و تزیینات است که تنها در سایه یک سازمانبندی منظم، استادکارانی بی
نظیر و هنرمندانی با انگیزه های قوی، و مهم تر از همه امنیت کافی و ثروتی
کلان امکان پذیر بود. دوره دودمان چهارم پادشاهی اندکی افزون بر یک سده
دوام آورد (٢٤٩٨-٢٦١٣پ م) و شش پادشاه از این دودمان بر مصر فرمانروایی
کردند.
گفته
می‌شود که اگر دو خط عمود بر هم از دو منتها الیه شرقی – غربی و شمالی-
جنوبی زمین رسم کنیم، محل تلاقی آن دو در محل ساخت اهرام مصر خواهد بود و
دیگر اینکه ابعاد و اندازه‌های اهرام مصر به لحاظ هندسی با بعضی فواصل و
نسبت‌های نجومی متناسب است.
رابطه ستارگان و راه شیری با سلسله اهرام مصر:
به
هر حال اهرام مصر بغیر از اینکه مقبره بوده جایگاهی برای انجام مراسم
آیینی و مدیتیشنهای سنگین و بسیار قدرتمند آن زمان بوده است. برخی ستارگان
مرتبط با این معبرها عبارتند از: Sirius – Alnitak – Kochab – Thuban
در مورد برخی خواص هرم:
غذاهایی
که در زیر اهرام نگه داشته شود ٢ تا ٣ برابر بیشتر غذاهایی که در دماهای
معمول نگه داشته می‌شوند؛ بدون فساد باقی خواهند ماند. مزه‌ی غذاها در زیر
اهرام کمتر دچار تغییر می‌شود. اهرام منجر به آب گیری و مومیایی شدن
هرچیزی می شوند ولی مانع از فساد آنها شده و از رشد قارچ‌ها هم ممانعت می
کنند. به علاوه آنها منجر به کاهش سرعت رشد و یا توقف کامل رشد میکرو
اوگانیسم های مختلف می شوند. افرادی که در خانه های هرمی زندگی می‌کنند؛ یا
کسانی که در ساختمان‌های هرمی کار می‌کنند، یا آنهایی که در زیر ساختارهای
هرمی می‌خوابند همگی نوعی واکنش فوری مثبت در برخوردها از خود نشان می
دهند. موجودات به صورت مغناطیسی به نسخه‌های مشابه هرمی جذب می‌شوند.
مشاهدات مختلف از نقاط مختلف نشان می‌دهند که حیوانات اهلی از هر نوع
تمایلی به باقی ماندن و نزدیک شدن به ساختارهای هرمی دارند و در زیر آنها
سرعت رشد بیشتری دارند.
خفو
همان فرمانروایی است که یونانی ها او را خئوپس می نامیدند و بزرگترین هرم
از آن اوست و پس از مدتی پسر و نوه خفو نیز برای خود هرم هایی را ساختند
البته در اطراف ودر مجاورت این سه هرم چند هرم کوچک نیز بنا شده اند که این
هرم ها متعلق به درباریان وملکه ها بوده است.
اهرام
مصر از سه هرم بزرگ تشکیل شده است که درکنار آنها هرم های کوچکی نیز وجود
دارند. وقتی ما اهرام مصر را از نزدیک می بینیم هرم وسطی از همه بزرگتر به
نظر می رسد ولی این اشتباه است زیرا که هرم وسط چون روی زمین مرتفع تری بنا
شده است بزرگتر به نظر می رسد. ولی در اصل هرم خفو همه بزرگتر است.
هرم
ها در گورستانی قدیمی در جیزه واقع شده اند. گروهی از باستان شناسان عقیده
دارند که 100000 کارگر به مدت بیست وسه سال کار کردند. در این اهرام بیش
از دو و نیم میلیون قطعه سنگ به کار رفته و وزن آن ها از دو نیم تن تا چهل
تن است.
یکی
از طرقی که احتمال دارد مصریان باستان سنگ های غول پیکر را حمل می کردند
شیوه غلطاندن و بلند کردن است. یکی از دانشمندان اتریشی به نام آقای پروفسر
دکتر اسکارریدل برای این معما راه حلی پیشنهاد کرده است. او می گوید که
مصریان برای حمل این سنگ ها دور هم جمع می شدند و با نیروی خود و به وسیله
اهرمهایی این سنگ ها را می غلتاندند اما در این باره نظرهای بسیاری وجود
دارد بعضی از باستان شناسان عقیده دارند که این سنگ ها را با استفاده از
سطوح شیبدار ماسه ای به بالای هرمها می بردند.
عده
ای از باستان شناسان عقیده دارند که مصریان از داروهای نیروزای قوی
استفاده می کردند و به وسیله ی آنها این سنگ ها را به بالا می بردند که این
مورد هم منطقی نیست.
اما نظریه دیگر این است که این هرمها و جابه جایی سنگها با قدرت مغز و تمرکز تنی چند از اساتید آن زمان انجام می شده است.
اهرام مصر چه از نظر معماری وموقعیت جغرافیایی در محل مناسبی قرار دارد:
• هرم به گونه ای ساخته شده است که به چهار جهت اصلی مشرف است.
•
خط مداری که از روی جیزه می گذرد دقیقا خشکی ها وآب های روی کره ی زمین را
دقیقا نصف می کند و هرم در چنین نقطه ای از نصف النهار ساخته شده است.
• نوک هرم بزرگ دقیقا شمال و اطرافش نیز خط استوا را نشان می دهد.
همه
سنگ هایی که در این هرم به کار رفته است از خود کشور مصر گرفته نشده اند و
طبق نظر بعضی از کارشناسان و باستان شناسان سنگ ها به مدت ده سال توسط
کارگران حمل می شده است و بعد از ده سال تازه به محل بنای اهرام مصر آورده
شدند .هنوز هیچ کس نمی داند که این سنگ ها متعلق به چه کشوری است و یا
مهندس یا معمار اهرام مصر چه کسی بوده است و از چه شیوه ای استفاده شده
است.
نکته
ای که باید در اینجا به آن اشاره کرد این است که صد هزار کارگر برای ساخت
اهرام مصر بر اساس یاداشت های هردوت درعرض بیست سال متمادی مشغول بودند.
مجسمه ی ابولهل :
یکی از آثار بسیار زیبایی که در روبه روی هرم بزرگ قرار دارد مجسمه ی ابولهل است این مجسمه از لحاظ معماری بسیار زیبا می باشد و طبق مدارک به دست آمده این مجسمه وظیفه ی محافظت از اهرام مصر وقبر خفو را دارد.
جالب
اینکه اگر هر کارگر روزانه به اندازه ی یکصد گرم پیاز مصرف می کرده با این
حساب هر روز برای تامین غذای یکصدهزار کارگر معادل ده هزار کیلو پیاز نیاز
بوده است. این رقم در ده روز به یکصد هزار کیلو می رسد و مسلما در ماه نیز
به سیصد تن می رسد. با این محاسبه مشخص است که درعرض شش ماه کار متوالی
حدود هزار و هشتصد تن پیاز مصرف شده است و این اصلا معقول نیست چرا که حمل و
نقل – محل کاشت و زمان برداشت – تعداد کارگران – آمار بیماری و مرگ و میر و
... این محاسبات را صد چندان نموده و از قاعده عقل خارج می سازد.
این
بدین معناست که ذهن انسان امروزی قادر به حل این معما نیست و جواب را در
مسیر دیگری باید یافت و آن محاسبات و روش زندگی مردمان آن روزگاران بوده
است.انسان های زیادی در راه ساخت چنین بناهایی نابود شده اند و افراد خاصی
از آن ها بهره مند شده اند و این عملیات و تلاش ثمره عام نداشته است شاید
برای همین است که تابوت فرعون با این همه محاسبه،کار،دقت ،دانش و ...محافظت
نشده و خالی و شکسته دیده می شود.بعد از کشف جسد خفو در زیر هرم او یک
کشتی پیدا شد که برای رد شدن خفو از رود نیل قرارداده شده بود.
با تشکر مجید غفوری - تابستان 1393
آنچه در مورد عظیم ترین سازه باستانی نمی‌دانستید:
عدد پی در هرم بزرگ
در طول تاریخ بسیاری در مورد اهرام مصر گفته و نوشته اند.
روایت«هرودوت» از نحوه ساخته شدن اهرام و روایت«پلیندیالدا» درباره اینکه چه کسانی اهرام را ساخته اند، خواندنی است. اما چیزی که بیشتر از همه جذاب است، نسبت‌های عددی است که در ساخت اهرام از آن استفاده شده؛ نسبت‌هایی که هنوز کسی از چگونگی ورودشان به اهرام مصر اطلاع دقیقی ندارد.
ماجرای کشف این اعداد برمی‌گردد به سال ۱۲۳۸/۱۸۵۹٫ آن زمان یک انگلیسی به نام «جان تیلر» رابطه عجیبی را در هرم بزرگ پیدا کرد. او متوجه شد که اگر محیط قاعده هرم را به دو برابر ارتفاع آن تقسیم کنیم، عدد پی به دست خواهد آمد. این کشف در زمان خود، سروصدای زیادی به پا کرد و باعث بحث‌های بسیاری شد. عده ای فکر می‌کردند که این کشف تصادفی است. عده دیگری هم معتقد بودند که دست نیرویی برتر در کار است. اما هیچ کس مطمئن نبود این نظم در اهرام کاملا اتفاقی است یا نشان از دانش و علم سازندگان آن دارد؟
نظم‌های ریاضی دیگر در هرم بزرگ:
عدد
پی، تنها نظم ریاضی هرم نیست. اگر بخش‌های مختلف مقطع هرم را با هم بررسی
کنیم، می‌بینیم که نسبت ارتفاع آنها از پای هرم، کسرهای دقیقی از ارتفاع
کلی هرم بزرگ هستند. همین طور اگر مساحت چهار سطح اطراف هرم را بر مساحت
قاعده آن تقسیم کنیم، 
عدد طلایی مشهور به دست خواهد آمد. اگر ارتفاع هرم بزرگ را از عرض آن کم کنیم، به عدد ۱۶/۳۱۴ متر خواهیم رسید؛ یعنی صد برابر عدد پی. جالب اینکه نظم‌هایی این چنینی در اتاق بالایی هم دیده می‌شود. طول این اتاق ۱۰ برابر پی است و اگر عرض اتاق را از آن کم کنیم به ۱۰ برابر عدد طلایی می‌رسیم. حقیقت این است که اگر اندازه هرم بزرگ فقط نیم متر کمتر یا بیشتر می‌بود دیگر شاهد هیچ یک از این نظم‌ها نبودیم.
مقیاس‌های اندازه گیری در مصر باستان
مقیاس اندازه گیری که در مصر باستان در ساختن هرم از آن استفاده شده، «آرش cubit» نام دارد. امروزه فقط تعداد انگشت شماری از ابزارهای اندازه گیری که مصریان باستان از آنها استفاده می‌کردند در دسترس است و البته هر یک از آنها طولی متفاوت با دیگری دارد. بنابراین، متخصصان تلاش کرده اند تا با استفاده از اندازه‌های هرم بزرگ، اندازه آرش حقیقی را کشف کنند که این کشف در سال ۱۳۰۴/۱۹۲۵ اتفاق افتاد و محققان اندازه آرش را معادل ۳۶/۵۲ سانتی متر محاسبه کردند. این اندازه به طرز عجیبی توسط محققان مختلف که با روش‌های مختلف به محاسبه آن پرداخته بودند، یک اندازه به دست آمد. راحت ترین راه رسیدن به این عدد این است که دایره ای به قطر یک واحد رسم کنیم و
محیط آن را که برابر با عدد پی خواهد بود بر ۶ تقسیم کنیم تا به عددی که محققان برای آرش محاسبه کرده اند برسیم. برای کشیدن هرم هم می‌توانیم مربعی رسم کنیم و نقطه وسط آن یعنی نقطه تقاطع دو قطرش را بالا ببریم تا انواع مختلفی از هرم به دست بیاید. اما اگر دایره ای با محیط برابر با محیط این مربع ترسیم کنیم، شعاع این دایره برابر با ارتفاع هرمی‌خواهد بود که مقیاسی از هرم بزرگ است. به همین دلیل است که هرم بزرگ هم عدد پی و هم عدد فی یعنی نسبت طلایی را در خود دارد، که هم در ظاهر بیرونی و هم در اتاق بالایی نمایان است.
عدد طلایی چیست؟
عدد طلایی یکی از کلیدی ترین مفاهیم در زیبایی شناسی و طراحی است که در همه جای طبیعت مشاهده می‌شود؛ در گیاهان، جانوران، بدن انسان و حتی در مقیاس‌های بزرگتر. در هنر و طراحی نیز هر اثری که این نسبت را به نمایش خواهد گذاشت. اما این عدد طلایی که در مصر و دیگر آثار باستانی مانند پارتنون مشاهده می‌شود، چیست؟ برای درک بهتر این نسبت به این سری از اعداد توجه کنید:
۱،۱،۲،۳،۵،۸،۱۳،۲۱،۳۴،۵۵،۸۹،۱۴۴،…به این سری اعداد، دنباله فیبوناچی گفته می‌شود که بر اساس نام ریاضیدان قرن ۱۳، لئونارددوپیزایی یا فیبوناچی انتخاب شده است. او با شمارش تعداد خرگوش‌ها نحوه ازدیاد آنها به این الگوی عددی رسید. در این زنجیره هر عدد را به عدد قبلی تقسیم کنیم، به عدد قبل از خود است و اگر هر عدد را به عدد قبلی تقسیم کنیم، به عدد ۶۱۸۰۳۴/۱ نزدیک خواهیم شد. به این عدد نسبت طلایی گفته می‌شود.
به اعتقاد ریاضیدانان و همینطور معماران، عدد طلایی در کائنات یک ثابت به حساب می‌آید. در هرم بزرگ نیز با تقسیم کردن نصف محیط قاعده آن بر اختلاف ارتفاع بین پایین ترین و بالاترین نقطه هرم می‌توان نسبت طلایی اولین بار توسط فیثاغورث کشف شد و بعد توسط یکی از اعضای نظامی‌باستانی به نام بورچاکون یا استادان چشم عقابی به نام فیدیاس در ساختن معبد پارتنون به کار گرفته شد. اهمیت نسبت طلایی در این نکته است که اگر در شکل یا ساختاری به کار برده شود، آن شکل یا فرم زیبا دیده می‌شود. هنرمندان هم در معماری،نقاشی و موسیقی از آن استفاده کرده اند. مثلا در روزگار خودمان هم هرمی‌وجود دارد که زینت بخش موزه لوور در پاریس است و از لحاظ نسبت ین اجزای مختلف درست مانند هرم بزرگ جیزه است. زمانی که در یک مصاحبه از معمار آن ایوهمینک پی در مورد این نظم پرسیده شد و این گونه آن را توضیح داد:«این چیزی است که به طور طبیعی اتفاق می‌افتد پیش خود خواهید گفت که بله، این نسبت درست است. این ارتفاع درست است. باید این طور باشد،غیر از این زیبایی نخواهد داشت» نسبت‌های بین هرم شیشه ای و هرم بزرگ جیزه بسیار به هم نزدیک است چرا؟ به دلیل نسبت طلایی! این نسبت که آنها از آن استفاده می‌کردند هنوز هم کاربرد و زیبایی بی نهایت خود را دارد« من ارتفاع‌های زیادی برای این هرم در نظر گرفتم؛اما در نهایت به نسبت طلایی در طبیعت و حتی در بدن انسان هم به کرات به کاررفته است. همین طور روی مخروط کاج، کنگرفرنگی،آناناس یا آفتابگردان(گلبرگ‌ها،کاسبرگ‌ها، نحوه چیدمان بذرها و ابعاد و مقیاس بین آنها) می‌توان نسبت طلایی و سری فیبوناچی را یافت
مصریان از عدد طلایی با خبر بودند؟
رینر استادلمان مصر شناس و کاشف پیرامیدیون مساله جدیدی را در رابطه با این موضوع مطرح می‌کند:«تا آنجا که می‌دانیم مصریان باستان آن چنان ارزش عدد پی و عدد طلایی را نمی‌دانستند. با اینکه این اعداد به دفعات و در بخش‌های مختلف هرم و دیگر آثار باستانی مشاهده می‌شود؛ اما هرگز در نوشته‌های مصریان باستان و محاسباتشان، ردی از آنها را نمی‌توان پیدا کرد.
بدین ترتیب، این دانش آنها در مورد عدد طلایی بسیار شگفت انگیز است» بسیاری از مصر شناسان معتقدند که مصریان باستان، تبحر زیادی در دانش ریاضی نداشته اند و تمام این نظم‌های ریاضی کاملا تصادفی است. اما این میان، ریاضیدانی به نام«کلودگنزلینگ» هم وجود دارد که چیزی دیگری می‌گوید:« ما آنقدر این عددها را در این سازه می‌بینیم که احتمال تصادفی بودن آن را به صفر نزدیک می‌کند این برای یک ریاضیدان نمی‌تواند قابل قبول باشد که از میان تمام حالت‌های ممکنی که می‌شد یک هرم را با آن ساخت، آنها این نظم‌ها را به صورت تصادفی و بدون هیچ آگاهی از آن انتخاب کرده باشند و در نهایت اعداد فی و پی متجلی شده باشد»
ژان لو کلانت،مدیر دانشکده مصر شناسی کالج دو فرانس هم نظر جالبی دارد:« من فکر می‌کنم که مصریان باستان با نسبت طلایی،آشنایی زیادی داشته اند. امکان نداشته که آنها در هر طرح و سازه و اتاقی به طور تصادفی از این نسبت استفاده کرده باشند. آنها بایستی این دانش را می‌داشتند. این در فرهنگ آنها نبوده که آن را علنی کنند. آنها حتما می‌خواستند آن را محرمانه نگاه دارند و بهترین راه محرمانه نگاه داشتن یک موضوع، این است که هرگز آن را جایی ننویسیم»
شاید راز هرم بزرگ در استفاده از عدد پی و عدد فی باشد. اما این اعداد فقط با واحد اندازه گیری ما یعنی متر همخوانی دارند. با تشکر مجید غفوری - تابستان 1393