ماکیان ایکس یک یا دجاجه ایکس یک
(به انگلیسی: Cygnus X-1، کوتاه‌شده: Cyg X-1)
منبعی
مشهور از پرتو ایکس در فضا است که در صورت فلکی ماکیان قرار دارد. در سال
۱۹۶۴ و در خلال پرواز یک تلسکوپ فضایی مدار پایین کشف شد و یکی از بزرگترین
منابع پرتو ایکس در آسمان است که پرتوی ایکسی با شارش ۲.۳×۱۰−۲۳
Wm−۲Hz-۱ تولید می‌کند. ماکیان ایکس یکی از بزرگترین احتمالات برای
سیاه‌چاله است. این جسم حدود ۸٫۷ برابر جرم خورشید، جرم دارد و هرچه در
اطرافش باشد به مشابه این رفتار می‌کند که در کنار یک سیاه‌چاله‌است. شعاع
افق رویداد آن ۲۶ کیلومتر محاسبه می‌شود.
ماکیان
ایکس یک دوتایی پرتو ایکس پرجرم است و حدود ۶۰۰۰ سال نوری از خورشید فاصله
دارد که شامل یک ابرغول آبی متغیر با نام HDE 226868، یک قرص برافزایشی که
پرتو ایکس ایجاد می‌کند می‌شود.مواد دور این سیاه‌چاله میلیون‌ها درجه
کلوین (K) دما دارند، و بدین علت در طول موج ایکس تابش می‌کنند. یک جفت
افشانه فضایی به شکل عمودی از دو سر سیاه‌چاله خارج می‌شود.
این
سامانه عضو یک مجموعه ستاره به نام ماکیان OB3 است، به معنی این‌که ماکیان
ایکس یک حدود پنج میلیون سال قدمت دارد و تشکیل یافته از ستاره‌ای با جرم
بیشتر از ۴۰ برابر جرم خورشید است. اکثر جرم ستارهٔ قدیمی به خاطر از دست
دادن پوسته از بین رفته‌است. مرگ این ستاره همراه با یک ابرنواختر همراه
بوده‌است، نتیجه انفجار این بوده‌است که مرکز ستاره به سیاه‌چاله تبدیل
شده‌است.
ماکیان
ایکس یک موضوع شرط‌بندی علمی بین استیون هاوکینگ و کیپ ثورن در سال ۱۹۷۴
بوده‌است،که در آن هاوکینگ معتقد بود که این جرم یک سیاه‌چاله نیست. او
سیاه‌چاله بودن ماکیان ایکس یک را در سال ۱۹۹۰ بعد از کشف اطلاعات مربوط به
امواج گرانشی تایید کرد.
