نقش موسیقی در ورزش

در طی دهه گذشته، تحقیقات بسیاری در زمینه بررسی اثرات موسیقی بر ورزش و تمرینات بدنی صورت گرفته که این مقاله به برخی از مهم ترین آنها اشاره دارد و توصیه هایی را جهت استفاده مؤثر از اثرات روح بخش موسیقی ارائه خواهد داد. به علاوه، در این مقاله تجریبات عملی که در بازیهای المپیک به دست آمده اند، مرور خواهند شد.
موسیقی  چگونه به فعالیتهای ورزشی کمک می کند؟
فهم مکانیسم هایی که به واسطه آنها بدن به موسیقی واکنش نشان می دهد، می تواند کاربرد مؤثر موسیقی در ورزش را نشان دهد. مطالعه جامع مقالاتی که در این زمینه نگاشته شده اند، نشان می دهد که موسیقی به چهار طریق بر ورزش و فعالیتهای بدنی اثر می گذارد.
1- در ورزشهایی مثل دو و دوچرخه سواری که به صورت تکرار شونده(Repetitive) هستند و با شدتSub maximal انجام می شوند، موسیقی می تواند توجه ورزشکار را افزایش دهد و توجه وی را تا حدی از خستگی منحرف نماید. این وضعیت باعث کاهش میزان تلاش اضافی ورزشکار می شود و تکنیکی است که بسیاری از ورزشکاران به آن اعتراف دارند و تحت عنوان Dissociation  نامیده می شود.
Dissociation عبارت است از متمرکز شدن بر روی تحریکاتی خارج از فعالیت ورزشی.
برخی از ورزشکاران دوست دارند مثلاً به مناظر اطراف نگاه کنند و یا ذهن خود را به افکار دیگری مشغول نمایند، ولی موسیقی یکی از لذت بخش ترین و مؤثرترین روشهایDissociation را فراهم می کند.Dissociation می تواند با دورکردن افکار ورزشکار از خستگی، وضعیت ذهنی وی را به صورت مثبتی تغییر دهد.
2- موسیقی می تواند وضعیت روانی و فیزیولوژیکی نامطلوب را تغییر دهد و بنابراین به شکل نوعی تحریک قبل از مسابقه و یا به شکل آرامبخش برای ورزشکاران مضطرب به کار رود. یکی از روش هایی که اغلب مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از موسیقی های تحریک کننده( هیجان انگیز) همراه با توصیه های شفاهی جهت روحیه دادن به ورزشکار است. به همین طریق می توان موسیقی آرامبخش را برای کمک به انجام تکنیک هایRelaxation بکار برد. گاهی اوقات نیز موسیقی را همراه با روش های هیپنوتیزم به کار می برند تا به وسیله آن بخش ویژه ای از موسیقی را در ذهن ورزشکار حک نمایند.
3- موسیقی از طریق هماهنگی و شباهت هایی که بین ضرباهنگ آن و حرکات ورزشکار وجود دارد، به انجام ورزش کمک می کند. بررسی ها نشان می دهند که همزمان کردن حرکات ورزشی با موسیقی سطح Output ورزشکار را افزایش می دهد و این یکی از دلایل محبوبیت کلاسهای ورزشی همراه با موسیقی است.
4- مانند روش قبل کیفیت موزون ( ریتمیک) موسیقی، الگوی مهارت های فیزیکی را بهبود می بخشد و بنابراین محیط بهتری برای یادگیری فراهم می کند. تجریباتی در این زمینه در ژیمناستیک و شنا وجود دارد.
انتخاب موسیقی درست
تحقیقات اخیر نشان می دهند که چهارعامل کلیدی در عمل تحریک کنندگی( ایجاد انگیزش) موسیقی مؤثر هستند.
اول، آمادگی و تمایل افراد جهت واکنش به تحریکات ریتمیک است و در این زمینه توانایی پاسخ موزون به موسیقی عامل برجسته ای است.
دوم، ویژگی ملودیک و هارمونیک موسیقی است که می تواند وضعیت ذهنی شنونده را تحت تأثیر قرار دهد که ما ترجیحاً آنرا موزیکالیتی(Musicality) می نامیم.
سوم، فرهنگ بومی و اجتماعی ورزشکار و به تبع آن نوع موسیقی است که می تواند واکنش وشکار را به موسیقی تحت تأثیر قرار دهد.
چهارم، عامل همراهی(Association) است یعنی با همراه کردن سایر تحریکات مثل تصویر، فعالیت فیزیکی بهبود می یابد.
از چهارعاملRhythmic Response، Musicality، فرهنگ وAssociation، دو مورد اول عوامل داخلی و دو مورد بعدی عوامل خارجی نامیده می شوند. عوامل خارجی بیشتر مربوط به برداشت فرد از موسیقی هستند. بررسی ها نشان می دهند که عوامل داخلی در تغییر نوع واکنش فرد به موسیقی مؤثرتر از عوامل خارجی هستند.
برای اینکه موسیقی بتواند در یاری رساندن به ورزشکار مؤثر باشد، باید دارای کیفیت موزون بسیار قوی و مناسبی باشد تا با ریتم فعالیت ورزش هماهنگ شود و نیز باید ضرباهنگ آن با ضربان قلب ورزشکار متناسب باشد. ملودی و هارمونی موسیقی باید وضعیت روحی و ذهنی مثبتی را ایجاد کند، یعنی اینکه به شنونده انرژی و روحیه بدهد.
موسیقی باید از زمینه فرهنگی و اجتماعی ورزشکار منشأ گرفته باشد و مزیت های اجتماعی او را گوشزد نماید.
موسیقی باید علاوه بر احساسات از سایر روش ها و وسایل همراه مثل تلویزیون و فیلم برای بهترکردن فعالیت فیزیکی استفاده کند.
 سه عامل مهم دیگر در انتخاب موسیقی مناسب دخیل هستند.
1. تنوع در موسیقی که می تواند ورزشکار را علاقمند و مصمم نگهدارد.
2. صدای موسیقی باید به اندازه کافی رسا باشد تا توسط سرو صدای محیط مخدوش نگردد.
3. در صورتی که موسیقی و حرکت همزمان هستند، ضرباهنگ موسیقی باید با سرعت و شدت حرکت متناسب باشد. به طور مثال اگر شخص در حال تمرین دوچرخه سواری با سرعت 90 دور در دقیقه است، موسیقی همراه وی باید دارای ضرباهنگ bpm 90 باشد یا مثلاً وقتی فردی در حال دوچرخه سواری با سرعت 60 دور در دقیقه است می تواند با ضرباهنگ bpm 120 به صورت نصف دور در هر ضربه و یا یک دور در هر دو ضربه هماهنگ شود. توصیه می شود که ضرباهنگ موسیقی حدود دو برابر سرعت ورزش باشد، زیرا اغلب ترجیح داده می شود که ضرباهنگ موسیقی نزدیکی به تعداد ضربان قلب ورزشکار باشد. اگر ورزشکاری با سرعت 60 دور در دقیقه رکاب بزند، ضربان قلب او تقریباً 100 می باشد و اگر متناسب با ضرباهنگ 120 تمرین کند، ضربان قلب وی تقریباً همین حدود خواهد بود.

موسیقی و وضعیت روحی(Flow)
تحقیقات جدید نشان می دهند که رابطه جالبی بین استفاده از موسیقی و تأثیر آن بر روی وضعیت روحی(Flow) فرد وجود دارد.Flow یا وضعیت روحی (مثبت) یعنی تغییر آگاهی فرد در حین انجام حرکات ورزشی، به طوری که جسم و روح به صورت یک خلبان اتوماتیک عمل کنند و تلاش آگاهانه به حداقل برسد. برخی مربیان ترجیح می دهند که این ضایعات را در محدوده یاIn the zone بنامند که تقریباً حالتی شبیه خلسه یا هیپنوتیزم است. این وضعیت مثبت روحی با شرایط خوب روانی همراه شده و امکان انجام دقیق و لذتبخش حرکات فیزیکی را فراهم می کند.
در سال 1999، تعداد 1231 نفر از ورزشکاران ورزش های موازی در کلاس هایی که در آنها حین ورزش موسیقی پخش می شد، مورد بررسی قرار گرفتند و در پایان کار از آنها خواسته شد تا یک پرسشنامه 36 قسمتی را پرکنند. نتایج نشان دادند که بین ضرباهنگ موسیقی (Music rate) و Flow rate هماهنگی و ارتباط وجود دارد و اینطور نتیجه گیری شد که موسیقی می تواند به نحو مؤثری باعث لذت بردن از ورزش شود و شاید در این میان عامل کلیدی انتخاب موسیقی صحیح باشد.
در تحقیق دیگری سه گروه حضور داشتند که گروههای اول و دوم درحین ورزش به موسیقی گوش می دادند؛ گروه اول به موسیقی تند(BMRI بالا) و گروه دوم به موسیقی آرام(BMRI پایین) گوش می دادند و گروه سوم گروه کنترل بود. نتایج نشان دادند که انتخاب موسیقی صحیح می تواند به انجام حرکات ورزشی کمک بسیاری کند. در واقع موسیقی به ورزشکار کمک می کند تا انرژی خود را رها سازد.
نتیجه
موسیقی برای ورزشکار به صورت منبعی از انگیزه وانرژی است و گاهی اوقات گوش دادن به یک موسیقی خوب اثری جادویی دارد. نکته بسیار مهم این است که انتخاب نوع موسیقی تقریباً به طور کامل به علاقه خود شخص بستگی دارد و به همین دلیل توصیه نمی شود که چه ورزشکاری به چه نوع موسیقی گوش دهد، هر چند عواملی وجود دارند که می توانند نوع موسیقی مفید و مؤثر را مشخص نمایند که اکنون شما از آنها آگاهی دارید.