سخنرانی و ذکر زیارت امامزاده حسن افطس
از حاج غلامرضا اسفینی فراهانی
لینک دانلود فایل صوتی و تصویری
شرح در ادامه مطلب
امامزاده حسن افطس ابن علی اصغر ابن امام سجاد(ع)
مدفون در اسفین
(اسفین : روستایی در ۵۳ کیلومتری شمال شهر اراک)
حسن
افطس از امامزادگان مشهور و صاحب دل است که در کتب تاریخی به کرات به نام
نامی اش اشاره شده است. تعداد کتبی که متذکر نام او شده اند بسیار است که
از باب نمونه می توان به «عمده الطالب» ، «سراج النساب» ، «ارشاد شیخ مفید»
، «مقاتل الطالبین» و ... اشاره نمود.
شجره و انتساب به آل علی ابن ابی طالب (علیه السلام)
پدر
ایشان شاهزاده علی اصغر یازدهمین پسر امام الهمام البدر التمام زین
العابدین علی بن الحسین الشهید (علیهم السلام) است. از تاریخ تولّد و حالات
علی الأصغر (پدر امامزاده اسفین) در کتب تاریخی و رجال سخنی به میان
نیامده است و فقط به طور کلّی نوشته اند که وی دارای قدر و منزلت ، فضایل و
مقامات عالیه بود. پدر بزرگوارش امام سجاد (علیه السّلام) از کثرت علاقه
این فرزند خود را به نام برادر شهیدش که در کربلاء بشهادت رسید ، علی
الاصغر نام نهاد. از تاریخ وفات آن حضرت نیز اطّلاع دقیقی در دست نیست ، به
جز اینکه اکثر مورّخان و علمای انساب در ینبع (ساوه) وفات یافته و بنا به
گفته أبی نصر بخاری وی قریب به سی سال داشته است و گویا مزارش همان حرم سید
علی اصغر در شهر ساوه باشد. به هر حال این مطلب را علمای انساب در کتبشان
قید نموده اند و اضافه کرده اند که نسل علی الاصغر بن امام زین العابدین
علیه السّلام فقط از یک فرزند او به نام حسن افطس (امامزاده اسفین) باقی
ماند.
تولد ، رشد و بالندگی
حسن
الافطس از مادری سندیه به نام ام ولد متولد شد. سال ولادت ، سال وفات پدرش
است زیرا در سراج الانساب آمده است: «چون علی اصغر (ع) وفات یافت حسن افطس
در شکم مادربود.»
این اولاد خلف پیامبر تحت قیمومیت عموهای خود (حضرت زید شهید بن امام سجاد (ع)) به رشد و بالندگی رسید و جوانی رشید و شجاع گشت.
«افطس» کسی را گویند که دماغش پهن باشد. و به خاطر این نشانه ایشان را به «حسن افطس» ملقب نمودند.
ایشان
از افراد شجاع و پر صلابت زمان خود بود و به سبب بازوى نیرومند و طـول
قـامـت به او رمح آل ابوطالب (نیزه خاندان ابوطالب ) مى گفتند.
قیام علیه باطل ، زندگانی پنهانی و مهاجرت به ایران
پس
از شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) در کربلا در سال 60 هجری قمری ، اکثر سادات
علوی در سالهای بعد به خونخواهی امام حسین (ع) علیه حکومتهای غاصب بنی امیه
و بنی عباس ، قیام می کردند. اگر چه که اکثر این قیامها به لحاظ کم بودن
تعداد افراد شرکت کننده در جبهه حق با شهادت سادات و دوستداران راه پیامبر
(ص) و امام علی (ع) می انجامید.
یکی
از این قیامها ، قیام ابراهیم طباطبا و محمد نفس زکیه (از نوادگان و
اولاد امام حسن مجتبی (علیهم السلام)) در زمان منصور دانیقی (از خلفای بنی
عباس) می باشد که جناب حسن الافطس همچون عموی خود حضرت عباس بن علی (ع) در
کربلا علمدار و پرچمدار این قیام بود.
ابونصر
بخارى در کتاب عمده الطالب در وصف امامزاده اسفین گفته است : افطس با
محمّد بـن عـبـداللّه بن الحسن نفس زکیه خروج کرد و رایتى بیضاء در دست
داشت و آزموده بود و هـیـچ کـس بـه شـجـاعـت و صـبـر او بـا نـفـس زکـیـه
خـروج نـنـمـود. ابوزید از عیسى بن عبدالله بن عمر بن على از پدرش روایت
کرده که گفت : خاندان ابوطالب در روز جنگ محمد بن عبدالله هر کدام پرچمى
داشتند و پرچم افطس یعنى حسن بن على بن على بن الحسین پرچم زردى بود که روى
آن شکل مارى نقش شده بود و شعار آنها در آن روز این بود که مى گفتند: احد،
احد و همین کلام شعار رسول خدا صلى الله علیه و آله و اصحاب او در جنگ
حنین بود.
در
مراحل اولیه جنگ شجاعت زایدالوصفی از جبهه حق به پرچمداری حسن افطس نشان
داده شد اما به علت کثرت تجهیزات سپاه دشمن این قیام مقدس با جدا شدن
سرسلسله سپاه محمد نفس زکیه با شکست مواجه شد و یاران او پراکنده شدند.
از
جمله این یاران جناب حسن افطس بود که تا آخرین دقایق این پیکار مردانه
ایستادگی کرده بود که پس از شهادت فرمانده اش محمد نفس زکیه ، مخفی شد تا
به دست مأموران منصور دوانیقی که در تعقیب آنها بودند نیفتند. از آن پس به
طور مخفیانه زندگی می کرد. در این زمان از امام صادق صله ها و هدایای به
حسن الافطس اختصاص می یافت تا به گذران عمر بپردازد.
تا
اینکه امام جعفرصادق (علیه السّلام) به اجبار خلیفه وقت منصور دوانیقی
ملعون به عراق هجرت نمود و نزد خلیفه رفت و به او فرمود: آیا می خواهی به
رسول خدا (ص). احسانی کرده باشی؟
منصور در جواب گفت: بلی یا بن رسول الله.
امام صادق علیه السّلام فرمود: از سر تقصیرات حسن أفطس درگذر!
منصوردوانیقی این تقاضای امام صادق علیه السّلام را پذیرفت و حسن ازمخفیگاه خود بیرون آمد.
حسن
افطس بین سالهای 148 تا 158 هجری قمری به واسطه شهادت حامی دلسوزش امام
صدق از سوی منصور ستمگر ترک دیار رسول کرد و به ایران مهاجرت کرد و در دیار
فراهان رحل اقامت افکند تا وفات یافت.
جناب
سیدامین میرهادی در شجره هایی از امامزادگان در سال 1354 عرضه کرده مدفن
این امامزاده را در فراهان ذکر کرده و منابع جدید نیز بر این موضوع تأکید
دارند.
فرزندان و اعقاب
حسن افطس فرزندان بسیاری است لیکن اعقاب و نوادگان او از پنج تن فرزندانش میباشد :
1)على الحورى الشاعر. 2) عمر. 3)حسین 4)حسن مکفوف و 5)عبداللّه قتیل برامکه.
از نسل این امام زاده علما و مجتهدین و دانشمندان و فرزانگانی برخاستند که هر کدام به تنهایی چراغ راه دین مبین اسلام بودند.
از
شیخ ابوالحسن بن کتیله (از نسب شناسان بزرگ) درباره حسن افطس و جایگاه او
پرسیدند. ایشان در جواب گفت: «حسن افطس ، فرزندان و نوادگان او نسل در نسل ،
عزت و شکوه معنوی یافتندو این خصیصه درباره آنان که درباره حسن افطس تردید
دارند کفایت می کند.»
از
برزگان این قافله در قرن گذشته و حاضر می توان به قائم مقام فرهانی و آیت
الله العظما آقانورالدین عراقی ، آیت الله العظما مرعشی نجفی ، آیت الله
العظما حاج آقا محسن عراقی و ... اشاره نمود.
بقعه
امامزاده به شماره 138 در ردیف بناهای باستانی استان مرکزی به ثبت رسیده
است که اولین بار تعمیر بنا به سال 1160 هجری قمری در زمان صفویه انجام شده
ولی از اصل قدمت بنا تاریخی در دست نیست چون اجداد و نیاکان متولیان فعلی
نسل در نسل تولیت و خدمتگذاری این مکان شریف را عهده دار بوده اند.
همچنین وجود امامزاده و احداث بنای بقعه، براین سخن که این منطقه توسط اعراب آباد گردیده است، صحه میگذارد.
منابع:
الفصول الفخریّه ، ص187؛انوارپراکنده،ج10،ص502؛ المجدی،ص212.
ترجمه مقاتل الطالبین ، نویسنده : ابوالفرج اصفهانى
عمدة الطالب صفحه 339
ارشاد شیخ مفید ، جلد2
بحارالانوار،ج 46
کشف الغمة فی معرفة الأئمة، جلد 2
تهذیب الأنساب
منخب التواریخ صفحه 302
ناسخ امام سجّاد (ع) جلد 8
اویس زمان و نور عالمان ، شیخ داوود نعیمی
شجره نامه قسمتی از اولاد آن حضرت
