روایت شده که مرد عربی به مدینه آمد و پرسید که کریمترین مردم کیست؟
گفتند حسین بن علی (علیه السلام)
برپایی مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) در مناسبت‌های مختلف دستور امامان (ع) است. گریستن بر ابا عبداله الحسین(ع) ثواب بسیار دارد. فرشتگان، پیامبران، زمین، آسمان، حیوانات صحرا و دریا هم بر عزای حسین (ع) گریسته‌اند.
عزاداری بر حسین (ع) نشانة پیوند قلبی با اهل بیت و سید الشهدا است. دستور امامان بر گریستن بر امام حسین (ع) بسیار است. حضرت رضا (ع) به ریّان بن شبیب فرمود: «اگر بر چیزی گریه کنی، بر حسین بن علی گریه کن، که او را همچون گوسفند سر بریدند»
در نخستین اربعین شهادت امام حسین(ع) جابر بن عبداله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهداء(ع) شدند، نیز بنا، به برخی نقل‌ها در اربعین، کاروان اسرای اهل بیت(ع) در بازگشت از شام وارد کربلا شدند و برای شهدای کربلا گریه و عزا داری نمودند بنابر این اولین عزا داری برای سید الشهدا در اربعین شهادت حضرت صورت گرفت. شیعیان نیز برای شرکت در عزاداری حضرت زینب و اسرای کربلا و احیای خاطرة غمبار عاشورا و تداوم شور حسینی همه ساله در اربعین عزاداری می‌کنند.
در ادامه.....
امام
حسین علیه السلام دارای خلق حسن بود چه اینکه سبط کسی بود که قرآن می
فرماید: انک لعلی خلق عظیم. نه تنها امام سوم چنان از خلق با کرامت
برخوردار بود بلکه شخصنی داشت که فرزندی مانندعلی اکبر علیه السلام تربیت
کرد که به گفته خود آن حضرت خَلقا و خُلقا شبیه به پیامبر اسلام صلی الله
علیه و آله وسلم بود که دارای خلق عظیم بود.
آسمان مکارم اخلاق آن امام شهید علیه السلام در چشم جهان نمی گنجد ولی از آنجای که اگر دریا را نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید جشید. در این میان به برخی از آن سجایای اخلاقی اشاره می کنیم:
1- تواضع امام (علیه السلام):
روزی امام حسین (علیه السلام)به جمعی از مساکین گذشت که عباهای خود را افکنده بودند و نان خشکی در پیش داشتند و می خوردند چون حضرت را دیدند او را دعوت کردند، حضرت از اسب خود پیاده شده فرمود: خداوند متکبران را دوست ندارد و نزد آنها نشست و با آنها تناول فرمود، پس به آنها فرمود که من چون دعوت شما را اجابت کردم شما نیز مرا اجابت کنید و آنها را به خانه برد و به جاریة خویش فرمود :که هرچه برای مهمانان عزیز ذخیره کرده ای حاضر ساز و آنها راموردپذیرایی ونوازش قرارداده سپس روانه فرمودند.
2- جود وسخاوت امام:
روایت شده که مرد عربی به مدینه آمد و پرسید که کریمترین مردم کیست؟ گفتند حسین بن علی (علیه السلام). پس به جستجوی آن حضرت پرداخت تااینکه داخل مسجد شد، دید که آ ن حضرت در نماز ایستاده پس شعری چند در مدح و سخاوت آن حضرت خواند. چون حضرت از نماز فارغ شد فرمود که ای قنبر آیا از مال حجاز چیزی بجای مانده است ؟ عرض کرد بلی چهار هزار دینار فرمود حاضر کن که مردی که احق است از ما به تصرف در آن حاضر گشته. پس به خانه رفت و ردای خود را که از برد بود از تن بیرون کرد و آن دینارها را در برد پیچید و پشت در ایستاد و از شرم روی اعرابی به خاطر قلّت زر از شکاف در، دست خود را بیرون کرد و آن زرها را به اعرابی عطا فرمود و شعری چند در عذرخواهی از اعرابی خواند اعرابی آن زرها را بگرفت و سخت بگریست، حضرت فرمود ای اعرابی گویا کم شمردی عطای ما را که می گریی، عرض کرد بر این می گریم که دست با این جود وسخا چگونه در میان خاک خواهد شد؟
3- حلم امام(علیه السلام):
در بعضی از کتب منقولست از عصام بن المصطلق شامی که گفت داخل شدم در مدینه معظمه پس چون دیدم حسین بن علی (علیه السلام) را ازروش نیکو و منظر پاکیزه اومتعجب شدم. پس حسد مرا واداشت که ظاهر کنم آن بغض و عداوتی را که از پدراو در سینه داشتم، پس نزدیک او شدم و گفتم تویی پسر ابوتراب؟ فرمود بلی . قال فبالغت فی شتمه و شتم ابیه یعنی هر چه توانستم دشنام و نا سزا به آن حضرت گفتم. فنظر الیّ نظرة عاطف رؤف پس نظری از روی عطوفت و مهربانی بر من کرد و فرمود: اعوذ با لله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم خذ العفو وأمُر بالعرف وأعرض عن الجاهلین ... ثم لا یقصرون. و این آیات اشاره است به مکارم اخلاق که حقتعالی پیغمبرش را به آن تأدیب فرموده از جمله آنکه به میسور از اخلاق مردم اکتفا کند و متوقع زیادتر نباشد بد را به بدی مکافت ندهد و از نادان رو برگرداند و در مقام وسوسه شیطان پناه به خدا گیرد . ثم قال خفّض علیک استغفرا لله لی ولک . پس فرمود به من آهسته کن و سبک وآسان کن کار را بر خود، طلب آمرزش کن از خدا برای من و برای خودت ، همانا اگر طلب یاری کنی از ما تو را یاری کنم و اگر عطا طلب کنی ترا عطا کنم و اگر طلب ارشاد کنی تو را ارشاد کنم. عصام گفت: من از گفته و تقصیر خود پشیمان شدم وآن حضرت بفراست یافت پشیمانی مرا فرمود: لا تثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم و هو ارحم الراحمین. و این آیه شریفه از زبان حضرت یوسف پیغمبر است به برادران خود که در مقام عفو از آنها فرمود که عتاب و ملامتی نیست بر شما ، بیامرزد خداوند شما را و اوست ارحم الراحمین. پس آنجناب فرمود به من که اهل شامی تو؟ گفتم بلی فرمود: این دشنام و ناسزا گفتن به ما، عادت و خوییست در اهل شام که معاویه در میان آنها سنت کرده پس فرمود : حیانا الله و ایاک هر حاجتی که داری بنحو انبسا ط و گشاده رویی حاجت خود را از ما بخواه که می یابی مرا در نزد افضل ظن خود به من انشاءالله تعالی. عصام گفت : از این اخلاق شریفه آن حضرت در مقابل آن جسارتها و دشنامها که از من سر زد چنان زمین بر من تنگ شد که دوست داشتم به زمین فرو بروم، لاجرم از نزد آّن حضرت آهسته بیرون شدم در حالی که پناه بمردم می بردم بنحو ی که آنجناب ملتفت من نشود لکن بعد از آن مجلس نبود نزد من شخصی دوست تر از آن حضرت و از پدرش.
4- سخاوت امام:
روایت شده است که مردی اعرابی به خدمت امام حسین (علیه السلام) آمد و گفت یابن رسول الله من ضامن شده ام ادای دیه کامله را و ادای آن را قادر نیستم لاجرم با خود گفتم که باید سؤال کرد از کریم ترین مردم و کسی کریمتر از اهلبیت رسالت صلوات الله علیهم اجمعین گمان ندارم. حضرت فرمود: یا اخا العرب من سه مسئله از تو میپرسم اگر یکی را جواب گفتی ثلث آن مال را به تو عطا می کنم و اگر دو سؤال را جواب دادی دو ثلث مال خواهی گرفت و اگر هر سه را جواب گفتی تمام آن مال را عطا خواهم کرد. اعرابی گفت یابن رسول الله چگونه روا باشد که مثل تو کسی که از اهل علم و شرفی از این فدوی که یک عرب بدوی بیش نیستم سؤال کند؟ حضرت فرمود که از جدم رسولخدا (ص) شنیدم که فرمود :المعروف بقدر المعرفة، احسان در بارة مردم به اندازة معرفت آنها باید باشد. اعرابی عرض کرد: هرچه می خواهی سؤال کن اگر دانم جواب می گویم واگر نه از حضرت شما فرا می گیرم ولا قوة الا با لله.
حضرت فرمود: که افضل اعمال چیست ؟ گفت: ایمان به خداوند تعالی.
فرمود: چه چیز مردم را از مهالک نجات می دهد؟ اعرابی گفت: توکل و اعتماد بر حقتعالی. فرمود: زینت آدمی در چیست؟ اعرابی گفت: علمی که به آن عمل شود. فرمود: که اگر بدین شرف دست نیابد؟ عرض کرد مالی که با مروت وجوانمردی باشد. فرمود: که اگر این را نداشته باشد؟ گفت: فقر و پریشانی که با آن صبر و شکیبائی باشد. فرمود : اگر این را نداشته باشد؟ اعرابی عرض کرد : صاعقة از آسمان فرود بیاید واورا بسوزاند که او اهلیت غیر این را ندارد. پس حضرت خندید وکیسه ای که هزار دینار سرخ داشت نزد او افکند و انگشتری عطا کرد او را که نگین آن دویست درهم قیمت داشت و فرمود : که به این زرها ذمة خود را بری کن و این خاتم را در نفقة خود صرف کن. اعرابی آن زرها را برداشت و این آیة مبارکه را تلاوت کرد: الله اعلم حیث یجعل رسالته ،خدا بهتر می داند که رسالت خود را در کدام خاندان قرار دهد.
5- انفاقات امام(علیه السلام):
ابن شهراشوب روایت کرده که چون امام حسین(علیه السلام) شهید شد بر پشت مبارک آن حضرت پینه ها دیدند ازحضرت امام زین العابدین (علیه السلام) پرسیدند که این اثر چیست؟ فرمود: اثر انبانهای طعام و اشیاء دیگری است که بر پشت مبارک کشید و به خانة زنهای بیوه وکودکان یتیم و فقراء و مساکین رسانیده است.
6- زهد وعبادت امام(علیه السلام):
در مورد زهد و عبادت آن حضرت روایت شده است که بیست و پنج حج پیاده بجای آورد و شتران و محملها از عقب او کشیده می شد. روزی به آن حضرت عرض شد: چه بسیار از پروردگارخود ترسانی؟ فرمود که از عذاب قیامت ایمن نیست مگر آنکه در دنیا از خدا بترسد.
دعای عرفه از زبان مبارک آن امام بزرگوار نقل شده است که در صحرای عرفات در محضر خداوند تبارک و تعالی رازو نیازخود را در نهایت خشوع و خضوع عرضه داشته اند.
درشب تا سوعا که دشمن حمله می کند برادرش حضرت ابو الفضل العباس(علیه السلام) را می فرستد وبه او می فرماید: می خواهم امشب را با خدای خودم راز نیاز کنم و نماز بخوانم دعا و استغفار کنم. تو به هر زبانی که می خواهی امشب این ها را منصرف کن تا فردا، البته با آنها خواهیم جنگید.
در شب عاشورا امام و یارانش مشغول راز و نیاز با خالق بی نیا ز بودند که حتی دشمنان امام می گویند: «لهم دوی کدوی النحل» آنها مانند کندوی عسل زمزمه دعا و نماز واستغفار داشتند، که این زمزمه ها دشمن را نیز جذب کرده بود.
در روز عاشورا درآخرین لحظا ت جنگ با دشمن یکی از یاران امام عرض کرد الان ظهر و وقت نماز است، امام فرمود: ذکُرت الصلاة جعلک من المصلین ، در میدان جنگ در هوای بسیار گرم و حالت عجیب بر پای نماز خوف ، شاید در تاریخ بشریت بی نظیر یا کم نظیر باشد.
امام و یارانش در گرما گرم صحنه پیکار با دشمن از یاد و ذکر خدا غافل نیستند و دائما می گویند بسم الله الرحیم الحمد لله رب العالمین. در آخرین لحظات زندگی صورت به روی خاک می گذارد و می گوید: بسم الله و بالله و فی سبیل الله و علی ملة رسول الله(ص).
آسمان مکارم اخلاق آن امام شهید علیه السلام در چشم جهان نمی گنجد ولی از آنجای که اگر دریا را نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید جشید. در این میان به برخی از آن سجایای اخلاقی اشاره می کنیم:
1- تواضع امام (علیه السلام):
روزی امام حسین (علیه السلام)به جمعی از مساکین گذشت که عباهای خود را افکنده بودند و نان خشکی در پیش داشتند و می خوردند چون حضرت را دیدند او را دعوت کردند، حضرت از اسب خود پیاده شده فرمود: خداوند متکبران را دوست ندارد و نزد آنها نشست و با آنها تناول فرمود، پس به آنها فرمود که من چون دعوت شما را اجابت کردم شما نیز مرا اجابت کنید و آنها را به خانه برد و به جاریة خویش فرمود :که هرچه برای مهمانان عزیز ذخیره کرده ای حاضر ساز و آنها راموردپذیرایی ونوازش قرارداده سپس روانه فرمودند.
2- جود وسخاوت امام:
روایت شده که مرد عربی به مدینه آمد و پرسید که کریمترین مردم کیست؟ گفتند حسین بن علی (علیه السلام). پس به جستجوی آن حضرت پرداخت تااینکه داخل مسجد شد، دید که آ ن حضرت در نماز ایستاده پس شعری چند در مدح و سخاوت آن حضرت خواند. چون حضرت از نماز فارغ شد فرمود که ای قنبر آیا از مال حجاز چیزی بجای مانده است ؟ عرض کرد بلی چهار هزار دینار فرمود حاضر کن که مردی که احق است از ما به تصرف در آن حاضر گشته. پس به خانه رفت و ردای خود را که از برد بود از تن بیرون کرد و آن دینارها را در برد پیچید و پشت در ایستاد و از شرم روی اعرابی به خاطر قلّت زر از شکاف در، دست خود را بیرون کرد و آن زرها را به اعرابی عطا فرمود و شعری چند در عذرخواهی از اعرابی خواند اعرابی آن زرها را بگرفت و سخت بگریست، حضرت فرمود ای اعرابی گویا کم شمردی عطای ما را که می گریی، عرض کرد بر این می گریم که دست با این جود وسخا چگونه در میان خاک خواهد شد؟
3- حلم امام(علیه السلام):
در بعضی از کتب منقولست از عصام بن المصطلق شامی که گفت داخل شدم در مدینه معظمه پس چون دیدم حسین بن علی (علیه السلام) را ازروش نیکو و منظر پاکیزه اومتعجب شدم. پس حسد مرا واداشت که ظاهر کنم آن بغض و عداوتی را که از پدراو در سینه داشتم، پس نزدیک او شدم و گفتم تویی پسر ابوتراب؟ فرمود بلی . قال فبالغت فی شتمه و شتم ابیه یعنی هر چه توانستم دشنام و نا سزا به آن حضرت گفتم. فنظر الیّ نظرة عاطف رؤف پس نظری از روی عطوفت و مهربانی بر من کرد و فرمود: اعوذ با لله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم خذ العفو وأمُر بالعرف وأعرض عن الجاهلین ... ثم لا یقصرون. و این آیات اشاره است به مکارم اخلاق که حقتعالی پیغمبرش را به آن تأدیب فرموده از جمله آنکه به میسور از اخلاق مردم اکتفا کند و متوقع زیادتر نباشد بد را به بدی مکافت ندهد و از نادان رو برگرداند و در مقام وسوسه شیطان پناه به خدا گیرد . ثم قال خفّض علیک استغفرا لله لی ولک . پس فرمود به من آهسته کن و سبک وآسان کن کار را بر خود، طلب آمرزش کن از خدا برای من و برای خودت ، همانا اگر طلب یاری کنی از ما تو را یاری کنم و اگر عطا طلب کنی ترا عطا کنم و اگر طلب ارشاد کنی تو را ارشاد کنم. عصام گفت: من از گفته و تقصیر خود پشیمان شدم وآن حضرت بفراست یافت پشیمانی مرا فرمود: لا تثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم و هو ارحم الراحمین. و این آیه شریفه از زبان حضرت یوسف پیغمبر است به برادران خود که در مقام عفو از آنها فرمود که عتاب و ملامتی نیست بر شما ، بیامرزد خداوند شما را و اوست ارحم الراحمین. پس آنجناب فرمود به من که اهل شامی تو؟ گفتم بلی فرمود: این دشنام و ناسزا گفتن به ما، عادت و خوییست در اهل شام که معاویه در میان آنها سنت کرده پس فرمود : حیانا الله و ایاک هر حاجتی که داری بنحو انبسا ط و گشاده رویی حاجت خود را از ما بخواه که می یابی مرا در نزد افضل ظن خود به من انشاءالله تعالی. عصام گفت : از این اخلاق شریفه آن حضرت در مقابل آن جسارتها و دشنامها که از من سر زد چنان زمین بر من تنگ شد که دوست داشتم به زمین فرو بروم، لاجرم از نزد آّن حضرت آهسته بیرون شدم در حالی که پناه بمردم می بردم بنحو ی که آنجناب ملتفت من نشود لکن بعد از آن مجلس نبود نزد من شخصی دوست تر از آن حضرت و از پدرش.
4- سخاوت امام:
روایت شده است که مردی اعرابی به خدمت امام حسین (علیه السلام) آمد و گفت یابن رسول الله من ضامن شده ام ادای دیه کامله را و ادای آن را قادر نیستم لاجرم با خود گفتم که باید سؤال کرد از کریم ترین مردم و کسی کریمتر از اهلبیت رسالت صلوات الله علیهم اجمعین گمان ندارم. حضرت فرمود: یا اخا العرب من سه مسئله از تو میپرسم اگر یکی را جواب گفتی ثلث آن مال را به تو عطا می کنم و اگر دو سؤال را جواب دادی دو ثلث مال خواهی گرفت و اگر هر سه را جواب گفتی تمام آن مال را عطا خواهم کرد. اعرابی گفت یابن رسول الله چگونه روا باشد که مثل تو کسی که از اهل علم و شرفی از این فدوی که یک عرب بدوی بیش نیستم سؤال کند؟ حضرت فرمود که از جدم رسولخدا (ص) شنیدم که فرمود :المعروف بقدر المعرفة، احسان در بارة مردم به اندازة معرفت آنها باید باشد. اعرابی عرض کرد: هرچه می خواهی سؤال کن اگر دانم جواب می گویم واگر نه از حضرت شما فرا می گیرم ولا قوة الا با لله.
حضرت فرمود: که افضل اعمال چیست ؟ گفت: ایمان به خداوند تعالی.
فرمود: چه چیز مردم را از مهالک نجات می دهد؟ اعرابی گفت: توکل و اعتماد بر حقتعالی. فرمود: زینت آدمی در چیست؟ اعرابی گفت: علمی که به آن عمل شود. فرمود: که اگر بدین شرف دست نیابد؟ عرض کرد مالی که با مروت وجوانمردی باشد. فرمود: که اگر این را نداشته باشد؟ گفت: فقر و پریشانی که با آن صبر و شکیبائی باشد. فرمود : اگر این را نداشته باشد؟ اعرابی عرض کرد : صاعقة از آسمان فرود بیاید واورا بسوزاند که او اهلیت غیر این را ندارد. پس حضرت خندید وکیسه ای که هزار دینار سرخ داشت نزد او افکند و انگشتری عطا کرد او را که نگین آن دویست درهم قیمت داشت و فرمود : که به این زرها ذمة خود را بری کن و این خاتم را در نفقة خود صرف کن. اعرابی آن زرها را برداشت و این آیة مبارکه را تلاوت کرد: الله اعلم حیث یجعل رسالته ،خدا بهتر می داند که رسالت خود را در کدام خاندان قرار دهد.
5- انفاقات امام(علیه السلام):
ابن شهراشوب روایت کرده که چون امام حسین(علیه السلام) شهید شد بر پشت مبارک آن حضرت پینه ها دیدند ازحضرت امام زین العابدین (علیه السلام) پرسیدند که این اثر چیست؟ فرمود: اثر انبانهای طعام و اشیاء دیگری است که بر پشت مبارک کشید و به خانة زنهای بیوه وکودکان یتیم و فقراء و مساکین رسانیده است.
6- زهد وعبادت امام(علیه السلام):
در مورد زهد و عبادت آن حضرت روایت شده است که بیست و پنج حج پیاده بجای آورد و شتران و محملها از عقب او کشیده می شد. روزی به آن حضرت عرض شد: چه بسیار از پروردگارخود ترسانی؟ فرمود که از عذاب قیامت ایمن نیست مگر آنکه در دنیا از خدا بترسد.
دعای عرفه از زبان مبارک آن امام بزرگوار نقل شده است که در صحرای عرفات در محضر خداوند تبارک و تعالی رازو نیازخود را در نهایت خشوع و خضوع عرضه داشته اند.
درشب تا سوعا که دشمن حمله می کند برادرش حضرت ابو الفضل العباس(علیه السلام) را می فرستد وبه او می فرماید: می خواهم امشب را با خدای خودم راز نیاز کنم و نماز بخوانم دعا و استغفار کنم. تو به هر زبانی که می خواهی امشب این ها را منصرف کن تا فردا، البته با آنها خواهیم جنگید.
در شب عاشورا امام و یارانش مشغول راز و نیاز با خالق بی نیا ز بودند که حتی دشمنان امام می گویند: «لهم دوی کدوی النحل» آنها مانند کندوی عسل زمزمه دعا و نماز واستغفار داشتند، که این زمزمه ها دشمن را نیز جذب کرده بود.
در روز عاشورا درآخرین لحظا ت جنگ با دشمن یکی از یاران امام عرض کرد الان ظهر و وقت نماز است، امام فرمود: ذکُرت الصلاة جعلک من المصلین ، در میدان جنگ در هوای بسیار گرم و حالت عجیب بر پای نماز خوف ، شاید در تاریخ بشریت بی نظیر یا کم نظیر باشد.
امام و یارانش در گرما گرم صحنه پیکار با دشمن از یاد و ذکر خدا غافل نیستند و دائما می گویند بسم الله الرحیم الحمد لله رب العالمین. در آخرین لحظات زندگی صورت به روی خاک می گذارد و می گوید: بسم الله و بالله و فی سبیل الله و علی ملة رسول الله(ص).